💡 پاسخ(ها):

بله، به دلائل فراوانی این خطبه از امیرالمؤمنین است و از ابداعات سید رضی ابداً نیست.

❓ پرسش‌(های) مشابه این شاخه

…

********************

مستشکل به بیانی دیگر می گوید خطبه شقشقیه از ابداعات سید رضی است.

باید گفت این خطبه از امیرالمؤمنین (علیه السلام) است و سید جلیل رضی این خطبه را به نهج البلاغه اضافه نکرده است.

عزالدین عبد الحمید (1)، شیخ محمد عبده مفتی دیار مصر (2) و شیخ محمد خضری در محاضرات تاریخ الامم الاسلامیه (3) اعتراف به صدور این خطبه از آن حضرت نموده و آن را شرح نموده اند.

فقط عده ای از متعصبین و متأخرین از اهل سنت روی عناد و لجاج تولید شبهات نمودند والا زیاده از چهل نفر از اکابر علمای شیعه و سنی شرح بر نهج البلاغه نوشته اند. احدی از آنها تفوه به چنین عقیده‌ای ننموده اند.

مقام ورع و تقوای عالم ربانی سید جلیل القدر رضی الدین (رضوان الله تعالی علیه) بالاتر از آن است که چنین نسبتی را به او بدهند که جعل خطبه و از روی کذب و دروغ منتسب به آن حضرت نموده باشد.

به علاوه مطلعین بر ادبیات عرب که خطبات نهج البلاغه را مورد دقت قرار داده از فصاحت و بلاغت الفاظ و معانی عالیه و کنوز علمیه و حکمیه مندرجه در آنها پی برده اند که نه برای سید رضی بلکه برای احدی از بشر ممکن نیست بدون اتصال به عالم غیب بتواند مثل آن کلمات بیاورد.

چنان چه اکابر علمای عامه از قبیل عز الدین عبد الحمید بن ابی الحدید معتزلی (4) و از متأخرین شیخ محمد عبده (5) مفتی دیار مصر اعتراف به این معنی نموده اند که فصاحت و بلاغت الفاظ و حسن معانی و اسلوب بدیعی که در خطب و بیانات آن حضرت به کار رفته ثابت می کند که آن کلمات بعد از کلام رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دون کلام خالق و فوق کلام مخلوق می باشد.

کلمات و خطب و رسائل سید جلیل القدر رضی الدین (رضوان الله تعالی علیه) نظماً و نثراً در دفاتر ارباب خبر از شیعه و سنی موجود است. بعد از مطابقه با خطب نهج البلاغه معلوم می گردد که بینهما بُون بعید.

چنان چه ابن ابی الحدید معتزلی (6) نقل می نماید که مصدق بن شبیب از ابن الخشاب معروف نقل نموده که گفت: نه برای رضی و نه برای غیر رضی ممکن نیست چنین کلماتی با این اسلوب بدیع به کار برند و ما کلمات رضی را دیده ایم ابداً طرف مقایسه با این کلمات و خطب شریفه نمی باشد.

گذشته از قواعد علمیه و موازین عقلیه این خطبه، جمع کثیری از اهل علم و حدیث و تاریخ فریقین (شیعه و سنی) قبل از ولادت سید بزرگوار رضی الدین و پدر مرحومش ابو احمد نقیب الطالبیین این خطبه را روایت نموده اند.

چنان چه ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه (7) می گوید این خطبه شریفه را زیاد دیدم در تصانیف شیخ خود ابوالقاسم بلخی امام معتزله در زمان دولت مقتدر بالله عباسی که قبل از ولادت سید رضی به مدت طولانی ثبت گردیده.

و نیز زیاد دیدم در کتاب الانصاف ابی جعفر بن قبه متکلم معروف که از تلامذه شیخ ابو القاسم بخلی بوده و قبل از ولادت سید رضی وفات نمود.

و نیز نقل نموده از شیخ ابی عبد الله بن احمد معروف به ابن خشاب که گفت این خطبه را در کتبی دیدم که دویست سال قبل از ولادت سید رضی تصنیف نموده اند بلکه این خطبه را به خطوط علمائی دیدم از اهل ادب که قبل از ولادت والد رضی ابو احمد نقیب الطالبیین نوشته شده است.

کمال الدین میثم بن علی بن میثم بحران، فیلسوف متبحر و محقق حکیم در شرح نهج البلاغه (8) نوشته است که من یافتم این خطبه را در دو جا یکی به خط وزیر بن فرات که زیاده از شصت سال قبل از ولادت سید شریف رضی الدین (رضوان الله علیه) نوشته بودند.

دیگر کتاب الانصاف ابی جعفر بن قبه تلمیذ ابی القاسم کعبی یکی از شیوخ معتزله که قبل از ولادت سید رضی وفات نموده.

منابع:

1- شرح نهج البلاغهْ، ابن ابی الحدید، 1/205- 206، خطبه 3

2- شرح نهج البلاغهْ، محمد بن عبده، 1/50، خطبه 3

3- محاضرات تاریخ الامم الاسلامیهْ، محمد خضری، ص285، جزء2، محاضرهْ 31، الشجاعهْ، الفقه – الفصاحهْ

4- شرح نهج البلاغهْ، ابن ابی الحدید، 1/24، مقدمه، القول فی نسب امیر المؤمنین علی علیه السّلام

5- شرح نهج البلاغهْ، محمد بن عبده، 1/84، خطبه 3 (و من خطبهْ له علیه السّلام و هی المعروفهْ بالشقشقیهْ)

6- شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، 1/205، خطبه 3

7- شرح نهج البلاغهْ، ابن ابی الحدید، 1/205، خطبه 3

8- شرح نهج البلاغهْ، این میثم بحرانی، 1/252، خطبه3 (المعروف بالشقشقیهْ)