یکی از ویژگی‌های بهشت این است که هر آن چه آدمی بخواهد و به آن میل کند برایش آماده و مهیاست. به برخی از منابع توجه کنید:

يُطافُ عَلَيْهِمْ بِصِحافٍ مِنْ ذَهَبٍ وَ أَكْوابٍ وَ فيها ما تَشْتَهيهِ‏ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَ أَنْتُمْ فيها خالِدُونَ (زخرف71)

سيني‌هايی از طلا و جام‏هايی در برابر آنان می‏گردانند، و در آنجا آنچه دلها آن را بخواهند و ديدگان را خوش آيد [هست‏] و شما در آن جاودانيد.

لا یسْمَعُونَ حَسیسَها وَ هُمْ فی‏ مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ (انبیاء102)

صدای آن (دوزخ) را نمی‏شنوند، و آنان در میان آنچه دلهایشان بخواهد جاودانند.

إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی‏ كُنْتُمْ تُوعَدُونَ (30) نَحْنُ أَوْلِیاؤُكُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ وَ لَكُمْ فیها ما تَشْتَهی‏ أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فیها ما تَدَّعُونَ (31) نُزُلاً مِنْ غَفُورٍ رَحیمٍ (فصلت32)

در حقیقت، كسانی كه گفتند: «پروردگار ما خداست»؛ سپس ایستادگی كردند، فرشتگان بر آنان فرود می‏آیند [و می‏گویند:] «هان، بیم مدارید و غمین مباشید، و به بهشتی كه وعده یافته بودید شاد باشید.  در زندگی دنیا و در آخرت دوستانتان ماییم، و هر چه دلهایتان بخواهد در [بهشت‏] برای شماست، و هر چه خواستار باشید در آنجا خواهید داشت؛  روزی آماده‏ای از سوی آمرزنده مهربان است.»

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَها تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ لَهُمْ فيها ما يَشاؤُنَ كَذلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقينَ (نحل31)

بهشتهای عدن كه در آن داخل می‏شوند؛ رودها از زير [درختان‏] آنها روان است؛ در آنجا هر چه بخواهند برای آنان [فراهم‏] است. خدا اين گونه پرهيزگاران را پاداش می‏دهد.

لَهُمْ ما يَشاؤُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِكَ جَزاءُ الْمُحْسِنينَ (زمر34)

برای آنان، هر چه بخواهند پيش پروردگارشان خواهد بود. اين است پاداش نيكوكاران.

لَهُمْ فيها ما يَشاؤُنَ خالِدينَ كانَ عَلی‏ رَبِّكَ وَعْداً مَسْؤُلاً (فرقان16)

جاودانه هر چه بخواهند در آنجا دارند. پروردگار تو مسؤول [تحقق‏] اين وعده است.

الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ في‏ رَوْضاتِ الْجَنَّاتِ لَهُمْ ما يَشاؤُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبيرُ (شوری22)

كسانی كه ايمان آورده و كارهای شايسته كرده‏اند در باغهای بهشتند. آنچه را بخواهند نزد پروردگارشان خواهند داشت؛ اين است همان فضل عظيم.

وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقينَ غَيْرَ بَعيدٍ (31) هذا ما تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفيظٍ (32) مَنْ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنيبٍ (33) ادْخُلُوها بِسَلامٍ ذلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ (34) لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فيها وَ لَدَيْنا مَزيدٌ (ق35)

و بهشت را برای پرهيزگاران نزديك گردانند، بی‏آنكه دور باشد. [و به آنان گويند:] اين همان است كه وعده يافته‏ايد [و] برای هر توبه‏كار نگهبانِ [حدود خدا] خواهد بود: آنكه در نهان از خدای بخشنده بترسد و با دلی توبه‏كار [باز] آيد. به سلامت [و شادكامی‏] در آن درآييد [كه‏] اين روزِ جاودانگی است. هر چه بخواهند در آنجا دارند، و پيش ما فزونتر [هم‏] هست.

عظمت ویژگی «هر آن چه که بخواهد» در صورتی روشن می‌شود که با قدرت نفس و دائره مشتهیات آن آشنا باشیم.

این ویژگی بهشتی شامل همه نعمتهای معنوی و مادی می‌گردد.

در میان نعمتهای مادی نیز شامل همه غرایز و احساسات از جمله غریزه شهوت است. از این رو هیچ تمایلی در مردان و زنان باقی نمی‌ماند مگر این که به بهترین شکل ارضاء گردد.

نکته یاد شده در عمده ویژگی‌های بهشتی جاری است.

ظرفیت دنیایی بشر، چه از منظر پاداش و چه از منظر کیفر، بسیار محدود است. به سخن دیگر بشر در قالب دنیایی‌اش، قابلیت درک عظمت پاداش و کیفر آخرتی را ندارد.

گفتیم یکی از ویژگی‌های بهشت این است که «هر آن چه آدمی بخواهد» و به آن میل کند برایش آماده و مهیاست.

ویژگی بالاتر بهشتی این است که افق نعمتهای بهشتی آن چنان بلند است که نه بر قلب بشری خطور کرده و نه چشم دنیایی دیده و نه گوش دنیایی شنیده است. به سخن دیگر نعمتهای بهشتی فوق تمامی نعمتهایی است که تا کنون بشر دیده و یا شنیده و بر قلب او گذشته است و همگی فوق درک بشر قرار دارند.

به برخی از منابع در این باره توجه کنید:

فَقَالَ (صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ): يَا عَلِيُّ، إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً أَكْرَمَهُ بِمَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ، وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ، وَ لَا خَطَرَ عَلَی‏ قَلْبِ‏ بَشَرٍ.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: ای علی به راستی که خداوند هر گاه بنده‌ای را دوست داشته باشد، او را به چیزهایی گرامی می‌دارد که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب بشری گذشته است.

فَأَبْشِرْ وَ بَشِّرْ أَوْلِيَاءَكَ وَ مُحِبِّيكَ مِنَ النِّعَمِ بِمَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ عَلَی‏ قَلْبِ‏ بَشَرٍ

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: (ای علی) پس از نعمتهایی که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب بشری گذشته، شاد باش و یاران و دوستدارنت را نوید ده

أَعْدَدْتُ لِعِبَادِيَ الصَّالِحِينَ مَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ عَلَی‏ قَلْبِ‏ بَشَرٍ.

در حدیث قدسی آمده است: برای بندگان صالحم چیزهایی آماده ساخته‌ام که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب بشری گذشته است.

يا بني آدم، زارعوني و عاملوني و أسلفوني أربحكم، عندي ما لا عين رأت، و لا اذن سمعت، و لا خطر علی‏ قلب‏ بشر.

از تورات نقل شده که است… ای بنی آدم با من کشت و کار کنید و با من معامله کنید و با من پیش فروش کنید (همه کارهای آینده شما را نقدا می‌خرم. اگر با من معامله کنید) به شما سود می‌رسانم. نزد من چیزهایی است که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب بشری گذشته است.

عظمت ویژگی «هرگز به قلب بشری خطور نکرده است»، در صورتی شناخته می‌شود که از قدرت روح و افق خطورات آن بویی برده باشیم.

این ویژگی بهشتی شامل همه نعمتهای معنوی و مادی می‌گردد. در میان نعمتهای مادی نیز شامل لذت جنسی در مردان و زنان می‌گردد.

ظرفیت دنیایی بشر، چه از منظر پاداش و چه از منظر کیفر، بسیار محدود است.

به سخن دیگر بشر در قالب دنیایی‌اش، قابلیت درک پاداش و کیفر آخرتی ندارد، تا چه رسد به تحمل چشیدنش.

در روایاتی آمده است که نعمتهای بهشتی و همچنین کیفرهای دوزخی، در بعد بسیار اندک آن فوق تحمل بشر دنیایی می‌باشد. توجه کنید:

اگر یک جرقه از جرقه‌های آتش دوزخ میان زمین و آسمان قرار گیرد تمامی کره زمین با اهلش خاکستر می‌شوند.

اگر یک تار از لباس بهشتیان میان زمین و آسمان قرار گیرد زمینیان از شدت شوق قالب تهی می‌کنند. (نقل به مضمون)

انسان موجودی چند بعدی است. از همین رو برنامه دین و تکالیف آئین، ناظر به همه ابعاد انسان است.

اگر در اسلام کامل درنگی شایسته شود، روشن خواهد شد که فرمان‌های دین بالاترین بعد انسانی، همچون تعقل و شناخت، و پایین‌ترین آن همچون برنامه تخلیه شکم و زیر شکم را شامل می‌شود. این امر نشان از عظمت دین و نگاه جامع دین به همه ابعاد زندگی بشر دارد.

بر همین اساس نیز پاداش الهی شامل همه ابعاد بشر می‌شود.

از جمله نعمتهای ناشناخته بهشتی، رشد درجات علم و دانش بهشتیان و نیز جلسات ویژه با اولیاء الهی است.

در برخی از روایات آمده است که بهشتیان در جلسات امام حسین علیه السلام شرکت می‌کنند و آن چنان شیفته شده و لذت معنوی می‌برند که هرگز حاضر به ترک جلسه نیستند، تا آن جا که زنان بهشتی از شدت اشتیاق به مؤمنان، احساسی‌ترین پیام را برای شوهرانشان ارسال می‌کنند. اما لذت معنوی این جلسات به حدی است که مؤمنان نمی‌توانند دل از آن بکنند.

در هر صورت نعمتهای بهشتی از بالاترین بعد انسان، یعنی روح و عقل تا پایین‌ترین آنها یعنی ارضاء غرایز همگی را هم زمان شامل می‌شود.

بنا بر این در کنار نعمتهای انسانی و عقلانی و معرفتی، آن هم به کمال و تمام، نعمتهای مادی بشر نیز به کمال و تمام در بهشت تأمین می‌گردد.

در این جهت مردان و زنان در تمامی غرایز و احساساتشان مساوی هستند و هیچ تفاوتی در ارضاء کاملِ تمامی غرایز وجود ندارد.

یکی از پاداش‌های الهی که همگان از درک آن ناتوان هستند، رسیدن به مقام «مَثَل الهی» است.

در قرآن چند بار سخن از «مَثَل الهی» به میان آمده است.

وَ لِلَّهِ الْمَثَلُ‏ الْأَعْلی‏ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ (نحل60)

وَ لَهُ الْمَثَلُ‏ الْأَعْلی‏ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ (روم27)

و مَثَل اعلی از آنِ خداست

پایان فرامانبرداری از خداوند، نیل به مقام بلند «مَثَل الهی» شدن است.

به چند مستند این مهم توجه کنید:

و روی الحافظ البرسيّ قال‏: ورد في الحديث القدسيّ عن الربّ العليّ أنّه يقول: عبدي‏ أطعني‏ أجعلك مثلي، أنا حيّ لا اموت اجعلك حيّا لا تموت، أنا غنيّ لا أفتقر أجعلك غنيّا لا تفتقر، أنا مهما أشاء يكون أجعلك مهما تشاء يكون.

در حدیث قدسی آمده است: بنده من مرا فرمان‌بردار باش، تو را مثل خودم قرار می‌دهم. من زنده‌ای هستم که نمی‌میرم تو را هم زنده‌ای قرار می‌دهم که نمیری، من بی‌نیازی هستم که نیازمند نمی‌شود تو را بی‌نیازی قرار می‌دهم که نیازمند نشوی، من هر چه اراده کنم همان می‌شود تو را این چنین قرار می‌دهم که هر چه بخواهی بشود.

في الحديث القدسي: «عبدي‏ أطعني‏ تكن مثلي، تقول للشي‏ء: كن، فيكون».

در حدیث قدسی آمده است: بنده من مرا فرمان‌بردار باش تا مثل من شوی به (هر) چیزی بگویی باش پس به وجود آید.

همان گونه که گفتیم درک مقام «مَثَل الهی» کار هر کسی نیست. در عظمت این مقام این بس که تمامی نعمتهای بهشتی در مقابل این نعمت کم رنگ می‌گردد.

از ویژگی‌های این نعمت محیر العقول است که هم شامل مردان و زنان می‌شود و هم این که اختصاصی به آخرت ندارد.

یکی از ویژگی‌های پاداش بهشتیان داشتن همسران بهشتی است. روشن است که ریشه عمده این پاداش به ارضاء لذت جنسی بازمی‌گردد.

چند آیه قرآن به همسران (ازواج) بهشتی اشاره کرده است.

واژه «ازواج» جمعی است که به شکل یکسان برای همسر مرد، یعنی زن، و همسر زن، یعنی شوهر به کار می‌رود. به سخن دیگر دو کلمه زوج و زوجه هر دو به شکل ازواج جمع بسته می‌شوند.

به برخی از آیات در این زمینه توجه نمایید:

وَ بَشِّرِ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ كُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذي رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فيها أَزْواجٌ‏ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فيها خالِدُونَ (بقره25)

و كسانی را كه ايمان آورده‏اند و كارهای شايسته انجام داده‏اند، مژده ده كه ايشان را باغهايی خواهد بود كه از زير [درختان‏] آنها جويها روان است. هر گاه ميوه‏ای از آن روزی ايشان شود، می‏گويند: «اين همان است كه پيش از اين [نيز] روزی ما بوده.» و مانند آن [نعمتها] برای آنها آورده شود؛ و در آنجا همسرانی پاكيزه خواهند داشت؛ و در آنجا جاودانه بمانند.

قُلْ أَ أُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذلِكُمْ لِلَّذينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها وَ أَزْواجٌ‏ مُطَهَّرَةٌ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصيرٌ بِالْعِبادِ (آل عمران۱۵)

بگو: «آيا شما را به بهتر از اينها خبر دهم؟ برای كسانی كه تقوا پيشه كرده‏اند، نزد پروردگارشان باغهايی است كه از زير [درختانِ‏] آنها نهرها روان است؛ در آن جاودانه بمانند، و همسرانی پاكيزه و [نيز] خشنودی خدا [را دارند]، و خداوند به [امور] بندگان [خود] بيناست.»

وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها أَبَداً لَهُمْ فيها أَزْواجٌ‏ مُطَهَّرَةٌ وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلاًّ ظَليلاً (نساء57)

و به زودی كسانی را كه ايمان آورده و كارهای شايسته كرده‏اند، در باغهايی كه از زير [درختانِ‏] آن نهرها روان است درآوريم. برای هميشه در آن جاودانند، و در آنجا همسرانی پاكيزه دارند، و آنان را در سايه‏ای پايدار درآوريم.

إِنَّ أَصْحابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ في‏ شُغُلٍ فاكِهُونَ (55) هُمْ وَ أَزْواجُهُمْ في‏ ظِلالٍ عَلَی الْأَرائِكِ مُتَّكِؤُنَ (56) لَهُمْ فيها فاكِهَةٌ وَ لَهُمْ ما يَدَّعُونَ (57) سَلامٌ قَوْلاً مِنْ رَبٍّ رَحيمٍ (یس58)

در اين روز، اهل بهشت كار و باری خوش در پيش دارند. آنها با همسرانشان در زير سايه‏ها بر تختها تكيه می‏زنند. در آنجا برای آنها [هر گونه‏] ميوه است و هر چه دلشان بخواهد. از جانب پروردگار[ی‏] مهربان [به آنان‏] سلام گفته می‏شود.

الَّذينَ آمَنُوا بِآياتِنا وَ كانُوا مُسْلِمينَ (69) ادْخُلُوا الْجَنَّةَ أَنْتُمْ وَ أَزْواجُكُمْ تُحْبَرُونَ (70) يُطافُ عَلَيْهِمْ بِصِحافٍ مِنْ ذَهَبٍ وَ أَكْوابٍ وَ فيها ما تَشْتَهيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَ أَنْتُمْ فيها خالِدُونَ (71) وَ تِلْكَ الْجَنَّةُ الَّتي‏ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (72) لَكُمْ فيها فاكِهَةٌ كَثيرَةٌ مِنْها تَأْكُلُونَ (زخرف73)

همان كسانی كه به آيات ما ايمان آورده و تسليم بودند. شما با همسرانتان شادمانه داخل بهشت شويد. سينيهايی از طلا و جام‏هايی در برابر آنان می‏گردانند، و در آنجا آنچه دلها آن را بخواهند و ديدگان را خوش آيد [هست‏] و شما در آن جاودانيد. و اين است همان بهشتی كه به [پاداش‏] آنچه می‏كرديد ميراث يافتيد. در آنجا برای شما ميوه‏هايی فراوان خواهد بود كه از آنها می‏خوريد.

همان گونه که پیش از این گذشت واژه «ازواج» جمعی است که به شکل یکسان برای همسر مرد یعنی زن و همسر زن یعنی شوهر به کار می‌رود.

درباره ضمایر مذکر به کار برده در آیات نیز در سرفصل «ادبیات مردانه و زنانه» گفتیم:

شیوه بیانی در هر زبانی که میان مذکر و مؤنت تفاوت قائل است، از جمله در زبان عرب، این است که عمده احکام با یک خطاب مذکر بیان می‌شود، مگر در مواردی که اهمیت خاصی در کار باشد.

بنا بر این آیات همسران در قرآن، هم شامل همسر مردان می‌شود و هم شامل همسر زنان، و از این جهت تفاوتی میان مردان و زنان نیست.

یکی از پاداش‌ها بهشتی حوریه است. روشن است که این پاداش ناظر به غریزه جنسی و ارضاء لذت جنسی است.

در آیاتی از قرآن سخن از حوریه به میان آمده است. در نگاه نخستین این آیات بیانگر پاداش مردانه است.

به این آیات توجه نمایید:

كَذلِكَ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عينٍ (دخان54)

[آری،] چنين [خواهد بود] و آنها را با حوريانِ درشت‏چشم همسر می‏گردانيم.

مُتَّكِئينَ عَلی‏ سُرُرٍ مَصْفُوفَةٍ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عينٍ (طور20)

بر تختهايی رديف هم تكيه زده‏اند و حوران درشت‏چشم را همسر آنان گردانده‏ايم.

حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِي الْخِيامِ (72) لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ (رحمن74)

حورانی پرده‏نشين در [دل‏] خيمه‏ها. دست هيچ انس و جنّی پيش از ايشان به آنها نرسيده است.

مُتَّكِئينَ عَلی‏ فُرُشٍ بَطائِنُها مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَ جَنَی الْجَنَّتَيْنِ دانٍ (54) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ (55) فيهِنَّ قاصِراتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ (56) كَأَنَّهُنَّ الْياقُوتُ وَ الْمَرْجانُ (58) هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلاَّ الْإِحْسانُ (60) وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتانِ (62) مُدْهامَّتانِ (64) فيهِما عَيْنانِ نَضَّاخَتانِ (66) فيهِما فاكِهَةٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمَّانٌ (68) فيهِنَّ خَيْراتٌ حِسانٌ (70) حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِي الْخِيامِ (72) لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ (74) مُتَّكِئينَ عَلی‏ رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَ عَبْقَرِيٍّ حِسانٍ (واقعه76)

بر بسترهايی كه آستر آنها از ابريشم درشت‏بافت است، تكيه زنند و چيدن ميوه [از] آن دو باغ [به آسانی‏] در دسترس است. پس كدام يك از نعمتهای پروردگارتان را منكريد؟ در آن [باغها، دلبرانی‏] فروهشته‏نگاهند كه دست هيچ انس و جنّی پيش از ايشان به آنها نرسيده است. گويی كه آنها ياقوت و مرجانند. مگر پاداش احسان جز احسان است؟ و غير از آن دو [باغ‏]، دو باغ [ديگر نيز] هست. كه از [شدّت‏] سبزی سيه‏گون می‏نمايد. در آن دو [باغ‏] دو چشمه همواره جوشان است. در آن دو، ميوه و خرما و انار است. در آنجا [زنانی‏] نكوخوی و نكورويند. حورانی پرده‏نشين در [دل‏] خيمه‏ها. دست هيچ انس و جنّی پيش از ايشان به آنها نرسيده است. بر بالش سبز و فرش نيكو تكيه زده‏اند.

وَ عِنْدَهُمْ قاصِراتُ الطَّرْفِ عينٌ (48) كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَكْنُونٌ  (صافات49)

و نزدشان [دلبرانی‏] فروهشته‏نگاه و فراخ‏ديده باشند. [از شدّت سپيدی‏] گويی تخم شتر مرغ [زير پَر]ند.

وَ عِنْدَهُمْ قاصِراتُ الطَّرْفِ أَتْرابٌ (ص52)

و نزدشان [دلبرانِ‏] فروهشته‏نگاهِ همسال است.

مسلما حوریه به معنای مشهور آن، شامل زنان مؤمنه نمی‌شود و این امر شواهد فراوانی هم دارد. از جمله:

عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- فِيهِنَّ خَيْراتٌ‏ حِسانٌ‏ قَالَ هُنَّ صَوَالِحُ الْمُؤْمِنَاتِ الْعَارِفَاتِ قَالَ قُلْتُ‏ حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِي الْخِيامِ‏ قَالَ الْحُورُ هُنَّ الْبِيضُ الْمَضْمُومَاتُ‏ الْمُخَدَّرَاتُ فِي خِيَامِ الدُّرِّ وَ الْيَاقُوتِ وَ الْمَرْجَانِ لِكُلِّ خَيْمَةٍ أَرْبَعَةُ أَبْوَابٍ عَلَی كُلِّ بَابٍ سَبْعُونَ كَاعِباً حُجَّاباً لَهُنَّ وَ يَأْتِيهِنَّ فِي كُلِّ يَوْمٍ كَرَامَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ لِيُبَشِّرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِنَّ الْمُؤْمِنِينَ.

از امام صادق علیه درباره این سخن خدا پرسیدم: فِيهِنَّ خَيْراتٌ‏ حِسانٌ (در آنجا زنانی نكوخوی و نكورويند) حضرت فرمود اینها زنان نیکوکار مؤمنه که حق را شناخته‌اند هستند.

به حضرت گفتم: حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِي الْخِيامِ (حورانی پرده‏نشين در دل خيمه‏ها) حضرت فرمود اینها حوریه‌ها هستند که…

اما روایت زیر مفهوم حوریه را به زنان مؤمنه توسعه می‌دهد:

أَنْتُمُ الطَّيِّبُونَ وَ نِسَاؤُكُمُ الطَّيِّبَاتُ كُلُّ مُؤْمِنَةٍ حَوْرَاءُ عَيْنَاء

شما مردان طیب (پاکیزه) هستید و زنان‌تان نیز طیب (پاکیزه) هستند .هر زن با ایمانی حوریه فراخ چشم است.

بنا بر روایت پیشین، دامنه حور العین، شامل زنان مؤمنه نیز می‌شود و آیات تزویج حوریه در بهشت تعمیم پیدا می‌کند.

از آن جایی که ازدواج همیشه دو طرف دارد، پاداش مردان به عنوان ازدواج با حوریه به معنای گسترده آن، پاداش زنان مؤمنه نیز شمرده می‌شود. از این جهت در موارد تطبیق حوریه بر زنان مؤمنه، امتیاز ویژه‌ای از منظر ازدواج به مردان داده نشده است.

اما با این همه هیچ تردیدی نیست که همسران مردان بهشتی هم از زنان مؤمنه هستند و هم از حوریه‌ها.

بنا بر این تعمیم آیات حوریه به زنان مؤمنه، هرگز به معنای نفی حوریه نیست.

بهشت، تجلیگاه فضل و احسان خداست. بهشت آینه صفات الهی است. انواع هنرنمایی‌های محیر العقول خداوند در آفرینش بهشت، آیت علم و قدرت الهی است. گستره بی‌پایان پاداش‌های الهی، آیت رحمت و جود الهی است.

بهشت، پاداش حکیمانه و کریمانه خدایی است.

جامعیت بهشت آن گاه درک می‌شود که معنای «دار السلام» که یکی از نامهای بهشت است درک شود و درک این معنا در گرو درک تمامی ابعاد سلامت است.

عناوین مطرح شده در بخش «اشتراک مرد و زن در بهرمندی از ویژگی‌های اساسی بهشت» را دوباره مطالعه کنید:

پاداش به «هر آن چه که بخواهد»

پاداشی که «هرگز به قلب بشری خطور نکرده است»

پاداش، فوق ظرفیت دنیایی

فراگیری پاداش الهی نسبت به تمام ابعاد بشر

ویژگی‌های یاد شده در پاداش الهی، اختصاص به مردان ندارد. بلکه کاملا شامل تمامی مردان و زنان بهشتی می‌گردد.

مطالب یاد شده نشان می‌دهد که تخیل اندک کاستی در لذتهای بهشتی از بیخ و بن محال است، تا چه رسد به این که احتمال ظلم و ستم برود.

تمامی آن چه بدان اشاره رفت، در بحث لذت جنسی همه مردان و زنان به شکل کامل و اتم مصداق پیدا می‌کند. در نتیجه با درک کلیات یاد شده احتمال نقصان در لذتهای زنانه به شکل قطعی محال است.

ممکن است منتفی شدن نقصان در لذتهای زنانه به شکل تفصیلی برای ما درک نگردد، اما محکمات قرآنی و قطعیات عقلی، احتمال کاستی در لذتهای زنانه را از ریشه و بن منتفی می‌کند.

در عین حال تلاش می‌کنیم در اندازه درک خویش به برخی از وجوهی که در این باره وجود دارد اشاره نماییم.

بایسته است پیش از ورود به مسئله هوو در بهشت، بحث «نابودی عوامل عیش ناتمام در بهشت» از مقاله «بهشت آینه‌ای از حیات طیبه‌ی مؤمنان» مرور شود و سپس وارد این مسئله شویم.

و اینک پرسشی که پیش از این مطرح کرده بودیم:

چگونه تعدد زنان بهشتی یک مرد، اعم از زنان مؤمنه و حوریه، عیش زن مؤمنه را ناگوار نمی‌کند؟

اما پاسخ‌های این پرسش:

پاسخ نخست به این پرسش این است که ما در همین دنیا، شاهد هووهایی بوده و هستیم که در کمال آسایش و راحتی زندگی می‌کنند. آسایشی که حتی زنان تک همسر هم به آن نمی‌رسند.

البته این آسایش، ناشی از شرایط و ویژگی‌های مثبتی است که در مرد خانواده و نیز هووها وجود داشته و دارد.

و صد البته تمامی شرایط مثبت، آن هم در حد کمال و تمام، در بهشت وجود دارد. بنا بر این ممکن است هوو باشد و خبری هم از عیش ناتمام نباشد.

اما پاسخ دوم:

در «دو پرسش درباره عیش زنانه» گذشت:

غریزه جنسی تنها یکی از ده‌ها غرایز بشری است که مانند سایر غرایز در حد «هر آن که چه بخواهد»، به شکلی که «هرگز به قلب بشری خطور نکرده است»، «فوق ظرفیت دنیایی»، «در تمام ابعاد بشری» همراه با «شادمانی بی‌پایان» اشباع می‌شود.

اشباع غریزه جنسی مردان و زنان، آن هم در اوج کمال اخلاقی، کمال قوای جنسی، کمال فراغت و… تنها یکی از نعمتهای مادی بهشت است.

اگر تنها آن چه را گفته شد در نظر بگیرید، روشن خواهد شد که در بهشت عیش ناتمام زنانه (هوو و تعدد شوهر) هرگز جایگاهی ندارد.

پاسخ سوم با تنزل از مطلب پیشین است و آن این که:

بر فرض تنزل و پذیرفتن جایگاهی برای پرسش یاد شده، ناتمامی عیش زنانه آن چنان کم رنگ است که اصلا به حساب نمی‌آید.

اما با این همه، این مشکل یک مشکل روانی است نه واقعی، در بحث «نابودی عوامل عیش ناتمام در بهشت» گذشت که تمامی بیماری‌های روحی و روانی و جسمی پیش از ورود به بهشت درمان می‌گردند. با درمان این بیماری‌ها دیگر جایی برای مشکل روانی یاد شده باقی نمی‌ماند.

درک پاسخ چهارم و پنجم دیگر خیلی راحت است، مسلما اگر چنین زنی به بهشت راه پیدا کند، خداوند می‌تواند با تصرف تکوینی، غریزه مشکل ساز او را، از آفرینش او حذف کند تا دیگر دچار مشکل روانی نشود و اختلالی پیش نیاید.

بر فرض تنزل از همه آن چه گذشت، خداوند به اندازه کافی غلمان آفریده است و زن مؤمنه می‌تواند یکی از بهترین‌هایش را به عنوان تک همسری برگزیند و هیچ اجباری به انتخاب شوهری که همسران متعدد داشته باشد ندارد.

حالا اگر چنین خانمی هوس چندین شوهر داشته باشد چه می‌شود؟

بایسته است پیش از ورود به مسئله تعدد شوهران در بهشت، بحث «نابودی عوامل عیش ناتمام در بهشت» از مقاله «بهشت آینه‌ای از حیات طیبه‌ی مؤمنان» مرور شود و سپس وارد این مسئله شویم.

و اینک پرسش دومی که پیش از این مطرح کرده بودیم:

آیا زن نیز می‌تواند در بهشت شوهران متعدد داشته باشد؟

یک بار دیگر هم بحث «کمال لذت زنانه در آینه بهشت» را مطالعه نمایید تا از اوج لذت و شادمانی بهشتی غفلت نشود.

همچنین شایسته است نگاهی هم به سرفصل «بهشت تنها حیات طیبه فراگیر» از مقاله یاد شده بیفکنیم تا با اندکی از ابعاد بسیار متنوع و بلند پاداش‌های بهشتی آشنا شویم. مطالب این سرفصل روشن می‌سازد که جایگاه غریزه جنسی در میان سایر لذتهای بهشتی به اندازه‌ای خُرد و کوچک است که اصلا به چشم نمی‌آید. اما به دلیل قصور بشر دنیایی از درک لذتهای برتر، در تشویقات الهی بر غریزه جنسی تأکید شده است.

با این همه باز هم همچنان که در «دو پرسش درباره عیش زنانه» گذشت:

غریزه جنسی تنها یکی از ده‌ها غرایز بشری است که مانند سایر غرایز در حد «هر آن که چه بخواهد»، به شکلی که «هرگز به قلب بشری خطور نکرده است»، «فوق ظرفیت دنیایی»، «در تمام ابعاد بشری» همراه با «شادمانی بی‌پایان» اشباع می‌شود.

اشباع غریزه جنسی مردان و زنان، آن هم در اوج کمال اخلاقی، کمال قوای جنسی، کمال فراغت و… تنها یکی از نعمتهای مادی بهشت است.

اگر تنها آن چه را گفته شد در نظر بگیرید، روشن خواهد شد که در بهشت عیش ناتمام زنانه (هوو و تعدد شوهر) هرگز جایگاهی ندارد.

در سرفصل «مشکله‌ای خیالی به نام هوو در بهشت» هم روشن شد که مشکله‌ای به نام هوو در بهشت وجود ندارد. تنها مشکل باقی مانده، تعدد شوهر در بهشت است.

آن چه گذشت روشن ساخت که برجسته سازی موضوعات مطرح شده، نه متناسب با واقعیت بهشت است و نه خردورزانه.

با این همه باز هم به آن می‌پردازیم.

در درجه نخست باید دید تعدد شوهر، یک نیاز طبیعی انسان سالم است یا یک انحراف و بیماری.

مشروح این مهم را در دو سرفصل «نابودی عوامل عیش ناتمام در بهشت» و «بهشت و لذتهای ممنوعه» از مقاله «بهشت آینه‌ای از حیات طیبه‌ی مؤمنان» ببینید.

با توجه به آن چه در مقاله یاد شده آمده است، مسلما اگر نیاز به تعدد شوهر، ناشی از بیماری روانی باشد، بر اساس آن چه در بحث عوامل مشکل ساز گذشت، تمامی بیماری‌های روحی و روانی و جسمی پیش از ورود به بهشت درمان می‌گردند. با درمان این بیماری‌ها دیگر جایی برای مشکل روانی یاد شده باقی نمی‌ماند.

اما اگر نیاز به تعدد شوهر یک نیاز سالم باشد و چنین زنی هم به بهشت راه پیدا کند، خداوند می‌تواند با تصرف تکوینی غریزه مشکل ساز را از آفرینش او حذف کند تا دیگر دچار مشکل روانی نشود و اختلالی پیش نیاید.

بر فرض تنزل از همه‌ی آن چه گذشت، باید توجه داشت که خداوند به اندازه کافی غلمان آفریده است و او می‌تواند چندتایش را برای خود برگزیند و هیچ اجباری به انتخاب شوهری که همسران متعدد داشته باشد ندارد.

اما تمام سخن در قبح ذاتی این عمل است و این که قبح ذاتی هرگز به بهشت راه پیدا نمی‌کند.