نیت این قدر مهم است که اگر حقیقتا نیت کار خوب باشد اما توفیق عملی کردن آن را هم نداشته باشی باز هم به حسابت نوشته می‌شود.

مثلا پیش از خواب تصمیم واقعی داری که برای نماز شب بیدار شوی اما به خاطر شدت خستگی و… خواب می‌مانی، خداوند نه تنها نماز شب را به حسابت می‌نویسد که بماند، هر نفسی هم که می‌کشی تسبیح می‌نویسد و خود خوابت را هم صدقه حساب می‌کند.

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْعَبْدَ لَيَنْوِي مِنْ نَهَارِهِ أَنْ يُصَلِّيَ بِاللَّيْلِ فَتَغْلِبُهُ عَيْنُهُ فَيَنَامُ فَيُثْبِتُ اللَّهُ لَهُ صَلَاتَهُ وَ يَكْتُبُ نَفَسَهُ تَسْبِيحاً وَ يَجْعَلُ نَوْمَهُ عَلَيْهِ صَدَقَةً.

امام صادق علیه السلام فرمود: واقعا که بنده از روز نیت می‌کند که در شب نماز شب بخواند، اما خواب بر چشمانش غلبه پیدا می‌کند و خواب می‌ماند. در این صورت خداوند هم برایش نمازش را می‌نویسد و هم هر نفسش را تسبیح می‌نویسد و هم خوابش را صدقه قرار می‌دهد

عجب تجارت سودآوری!

این هم یک جهت که نیت مؤمن بهتر از عملش هست.

اما مسئله بالاتر از این است؛ چرا که مؤمن هم آرزوها و هم نیتهای خیر فراوانی دارد که فرصتش را پیدا نمی‌ٔکند. البته کافر هم همین طور. برای همین نیت مؤمن بهتر و افضل از عملش هست و نیت کافر هم بدتر از عملش.

عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ‏ نِيَّةُ الْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ عَمَلِهِ وَ ذَلِكَ لِأَنَّهُ يَنْوِي مِنَ الْخَيْرِ مَا لَا يُدْرِكُهُ وَ نِيَّةُ الْكَافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ وَ ذَلِكَ لِأَنَّ الْكَافِرَ يَنْوِي الشَّرَّ وَ يَأْمُلُ مِنَ الشَّرِّ مَا لَا يُدْرِكُهُ‏.

از امام باقر نقل شده است که آن حضرت می‌فرمود نیت مؤمن از کارش برتر است و این به دلیل این است که او از کارهای خیر چیزهایی را نیت می‌کند انجام دهد که به انجام آن نمی‌رسد و نیت کافر نیز بدتر از کارش است و این به دلیل این است که کافر نیت انجام شر می‌کند و آرزو دارد کارهای شری را انجام دهد که به آن نمی‌رسد.

اصلا با این که مؤمن و کافر در مدت محدودی در دنیا کار خوب و بد کرده‌اند، اما سرانجامشان بهشت و جهنم ابدی است، ریشه‌اش همین است.

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ إِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ النَّارِ فِي النَّارِ لِأَنَّ نِيَّاتِهِمْ كَانَتْ فِي الدُّنْيَا أَنْ لَوْ خُلِّدُوا فِيهَا أَنْ يَعْصُوا اللَّهَ أَبَداً وَ إِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ الْجَنَّةِ فِي الْجَنَّةِ لِأَنَّ نِيَّاتِهِمْ كَانَتْ فِي الدُّنْيَا أَنْ لَوْ بَقُوا فِيهَا أَنْ يُطِيعُوا اللَّهَ أَبَداً فَبِالنِّيَّاتِ خُلِّدَ هَؤُلَاءِ وَ هَؤُلَاءِ ثُمَّ تَلَا قَوْلَهُ تَعَالَى‏ قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى‏ شاكِلَتِهِ‏ قَالَ عَلَى نِيَّتِهِ‏.

امام صادق علیه السلام فرمود: همانا اهل آتش یعنی جهنمیان، مخلّد در آتش شدند و تا ابد در آتش عذاب می‌شوند برای این که نیتهای آنان این بود اگر در دنیا مخلّد و همیشگی باشند خدا را همیشه معصیت کنند.

و همانا اهل بهشت مخلّد در بهشت شدند و تا ابد در بهشت می‌مانند برای این که نیتهای آنان این بود اگر در دنیا بمانند خدا را همیشه اطاعت کنند.

پس به سبب نیتها، آنها همیشه در جهنم می‌مانند و اینها همیشه در بهشت می‌مانند.

سپس حضرت این آیه قرآن را تلاوت کرد که: همه بر طبق شاکله خودشان کار می‌کنند. حضرت فرمود شاکله همان نیت است، یعنی همه بر طبق نیت خودشان کار می‌کنند و در نتیجه مطابق آن پاداش می‌گیرند.

روی این حسابم اگر واقعا به صدق نیت از خدا بخواهی که دست و بالت را باز کند تا کارهای خوب کنی همین دعایت برای این که تمامی ثوابهای مورد نظر به حسابت نوشته شود، بس است.

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ الْمُؤْمِنَ الْفَقِيرَ لَيَقُولُ يَا رَبِّ ارْزُقْنِي حَتَّى أَفْعَلَ كَذَا وَ كَذَا مِنَ الْبِرِّ وَ وُجُوهِ الْخَيْرِ فَإِذَا عَلِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ مِنْهُ بِصِدْقِ نِيَّةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلَ مَا يَكْتُبُ لَهُ لَوْ عَمِلَهُ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ كَرِيمُ‏.

امام صادق علیه السلام فرمود: به راستی که بنده مؤمن فقیر می‌گوید ای خدای من، به من هم روزی بده تا این که فلان کار خوب و فلان کار خوب را انجام بدهم.

پس هنگامی که خداوند عز و جل بداند این گفته‌اش از روی صدق نیت است، از پاداش‌های الهی مقداری که اگر عمل کرده بود، برای او می‌نویسد. به راستی که خدا رحمتش گسترده است و خودش کریم است

حالا یک پرونده عجیب و غریب در قیامت را ببینید پرونده کارهای نکرده. عجیب نیست؟!

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ أُوقِفَ الْمُؤْمِنُ بَيْنَ يَدَيْهِ فَيَكُونُ هُوَ الَّذِي يَلِي حِسَابَهُ فَيَعْرِضُ عَلَيْهِ عَمَلَهُ فَيَنْظُرُ فِي صَحِيفَتِهِ فَأَوَّلُ مَا يَرَى سَيِّئَاتُهُ فَيَتَغَيَّرُ لِذَلِكَ لَوْنُهُ وَ تَرْتَعِشُ فَرَائِصُهُ وَ تَفْزَعُ نَفْسُهُ ثُمَّ يَرَى حَسَنَاتِهِ فَتَقَرُّ عَيْنُهُ وَ تُسَرُّ نَفْسُهُ وَ تَفْرَحُ رُوحُهُ ثُمَّ يَنْظُرُ إِلَى مَا أَعْطَاهُ مِنَ الثَّوَابِ فَيَشْتَدُّ فَرَحُهُ ثُمَّ يَقُولُ اللَّهُ لِلْمَلَائِكَةِ هَلُمُّوا الصُّحُفَ الَّتِي فِيهَا الْأَعْمَالُ الَّتِي لَمْ يَعْمَلُوهَا قَالَ فَيَقْرَءُونَهَا فَيَقُولُونَ وَ عِزَّتِكَ إِنَّكَ لَتَعْلَمُ أَنَّا لَمْ نَعْمَلْ مِنْهَا شَيْئاً فَيَقُولُ صَدَقْتُمْ نَوَيْتُمُوهَا فَكَتَبْنَاهَا لَكُمْ ثُمَّ يُثَابُونَ عَلَيْهَا.

امام رضا علیه السلام فرمود: هنگامی که روز قیامت شود خداوند مؤمن را جلو خودش نگه می‌دارد، پس خود خداست که حساب مؤمن را رسیدگی می‌کند و اجازه نمی‌دهد فرشتگان دخالت کنند.

سپس پرونده عمل مؤمن را بر مؤمن عرضه می‌کنند و او به پرونده نگاه می‌کند.

اول چیزی که می‌بیند کارهای بدش است، رنگ مؤمن از ناراحتی تغییر می‌کند و دست و پایش به لرزه می‌افتد و ترس به جانش می‌افتد.

سپس کارهای خوبش را می‌بیند، پس چشمش روشن می‌شود و نفسش شادمان می‌گردد و روحش خوشحال می‌شود.

سپس به ثوابهایی که خدا برایش نوشته می‌نگرد، پس خوشحالیش زیاد می‌شود.

سپس خداوند به فرشتگان می‌گوید پرونده کارهایی که نکرده، بیاورید. فرشتگان پرونده را می‌آورند و مؤمن می‌خواند و می‌گوید سوگند به عزت خودت تو خوب می‌دانی که ما چیزی از این کارهایی که در پرونده ثبت شده انجام ندادیم، چطور چنین توابهایی برای ما نوشته‌ای؟

خداوند می‌فرماید راست گفتید اما شما نیت کردید که این کارها را انجام دهید ما هم آنها را برای شما نوشتیم.

سپس خداوند ثواب کارهای نکرده را به آنها می‌دهد.

دیگر وقتش است که دست به کار شویم از سر صدق خطاب به اصحاب امام حسین علیه السلام بگوییم:

یا لیتنا کنا معکم

ای کاش ما با شما بودیم و شما را یاری می‌کردیم

خب معلوم شد که نیت هم حساب و کتاب دارد، شایدم دقیق‌تر از خود عمل. اما یک چیزی اینجا هست و آن هم این که خداوند به فضلش نیت کار بد را تا وقتی که انجامش نداده‌ام به پایم نمی‌نویسد. البته این، هم مال جود و کرمش است و هم، خودش فرصت دادن برای برگشت است.

أَنَّ ابْنَ آدَمَ إِذَا هَمَّ بِالْحَسَنَةِ كُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ وَ إِذَا هَمَّ بِالسَّيِّئَةِ لَمْ يُكْتَبْ عَلَيْهِ شَيْ‏ءٌ حَتَّى يَعْمَلَ.

به راستی که فرزند آدم هنگامی که تصمیم به انجام کار خوب بگیرد، برای او حسنه‌ای نوشته می‌شود و هنگامی که تصمیم به انجام کار بد بگیرد، برای نوشته نمی‌شود تا این که آن کار بد انجام دهد آن گاه برایش نوشته می‌شود.