1) بعضی از صفات صفات انسانی هستند یعنی اگر انسان بخواهد واقعا انسان باشد باید این صفات را داشته باشد
یکی از صفات انسانی، صفت شکر و سپاس گزاری است
2) یکی از آثار سپاس گزاری فراوان شدن نعمت است، در قرآن این درباره آمده است:
وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابي لَشَديد (سوره ابراهیم آیه ۷)
و آنگاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر واقعاً سپاسگزارى كنيد، [نعمت] شما را افزون خواهم كرد، و اگر ناسپاسى نماييد، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود.»
3) یکی دیگر از آثار سپاس گزاری حفظ خود همان نعمت است.
الشُّكْرُ حِصْنُ النِّعَمِ
سپاس گزاری دژ و قلعه حفاظت از نعمت است
يَا ابْنَ آدَمَ إِذَا رَأَيْتَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يُتَابِعُ عَلَيْكَ نِعَمَهُ فَاحْذَرْهُ وَ حَصِّنِ النِّعَمَ بِشُكْرِهَا
ای پسر آدم اگر دیدی خداوند سبحان نعمتهایش را پشت سر هم بر تو میفرستند (کاملا هوشیار باش و) از خداوند بر حذر باش و نعمتها را به وسیله سپاس گزاری در دژ و حصن قرار بده
4) مهمتر از هم این است که اگر نعمتهای خدا را به خوبی رعایت نکردیم و حق آنها را ادا نکردیم ممکن است آن نعمت برای همیشه برود و بازنگردد
عَلِيُّ بْنُ شُعَيْبٍ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع فَقَالَ لِي يَا عَلِيُّ… أَحْسِنُوا جِوَارَ النِّعَمِ فَإِنَّهَا وَحْشِيَّةٌ مَا نَأَتْ عَنْ قَوْمٍ فَعَادَتْ إِلَيْهِم
(قدر نعمتها را بدانید و) حق همسایگیشان را نیکو به جا آورید؛ زیرا آنها وحشی هستند (یعنی سخت گریزانند و به سرعت از دسترس دور میشوند و هرگز) از مردمی دور نشدهاند که دوباره به سوی آنان بازگردند
سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ أَحْسِنُوا جِوَارَ نِعَمِ اللَّهِ وَ احْذَرُوا أَنْ تَنْتَقِلَ عَنْكُمْ إِلَى غَيْرِكُمْ أَمَا إِنَّهَا لَمْ تَنْتَقِلْ عَنْ أَحَدٍ قَطُّ فَكَادَتْ أَنْ تَرْجِعَ إِلَيْهِ قَالَ وَ كَانَ عَلِيٌّ ع يَقُولُ قَلَّ مَا أَدْبَرَ شَيْءٌ فَأَقْبَلَ.
از امام صادق علیه السلام شنیدم که میفرمود: (قدر نعمتها را بدانید و) حق همسایگیشان را نیکو به جا آورید و بترسید از این که نعمتها از شما به دیگران منتقل شود.
آگاه باشید هرگز نعمتی از کسی منتقل نشده که به زودی بازگردد.
علی علیه السلام میفرمود: کم است که چیزی رو برگرداند (و از دست برود) و دوباره رو آورد (و به دست آید).
5) چگونه نعمتها را قدر بدانیم؟
سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ أَحْسِنُوا جِوَارَ النِّعَمِ قُلْتُ وَ مَا حُسْنُ جِوَارِ النِّعَمِ قَالَ الشُّكْرُ لِمَنْ أَنْعَمَ بِهَا وَ أَدَاءُ حُقُوقِهَا.
از امام صادق علیه السلام شنیدم که میفرمود: (قدر نعمتها را بدانید و) حق همسایگیشان را نیکو به جا آورید.
از آن حضرت پرسیدم که نیکو داشتن حق همسایگی نعمتها چیست؟
فرمود: (اول) شکر کسی که آن نعمتها را به ما داده است و (دوم) اداء حقوق آن نعمتها.