پیش از هر چیزی شایسته است توضیح دهیم که:

غیبت امام زمان یعنی چه؟

تجزیه و تحلیل پرسش درباره «فائده امام غائب»

کانون طرح پرسش

خداوند به هدف راهنمایی بشر، پیامبران فراوانی را فرستاده است.

اما سیره ظالمین در طول تاریخ، مبارزه با حق و حقیقت بوده و هست. از همین رو هنگامی که خداوند پیامبری ارسال می‌کرد، ستمکاران به جنگ با او رفته و اگر می‌توانستند پیامبر الهی را می‌کشتند.

تردیدی نیست که پس از کشته شدن هر پیامبری، هدف الهی تحقق یافتنی نبود و مردم از نعمت هدایت محروم می‌گشتند.

مسئول محرومیت مردم از هدایت پیامبران کیست؟ خداوند یا ظالمین؟!

البته خداوند قدرت این را دارد که از ظلم ظالمین جلوگیری نماید، اما به مصلحت امتحان و…، به ظالمین فرصت می‌دهد تا باطن خود را آشکار سازند.

درباره جانشینان پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله نیز چنین است.

اشکال دشمنان بر فایده امام غایب، یادآور مَثَلی است. نقل می‌کنند کسی دزدی کرد، به محض این که بعضی از مردم متوجه دزدی او شدند، خود دزد فریاد زد: آی دزد آی دزد‍! مردم به خیال این که مال خود دزد را برده‌اند، همراه دزد واقعی برای گرفتن دزد خیالی می‌دویدند!

در مسئله مورد ما نیز دشمنان، خودشان اهل بیت را کشتند و هلاک کردند، اما با وقاحت تمام فریاد می‌زنند که فایده امام غایب چیست؟! اگر شما به دنبال فایده امام غایب هستید، پس چرا در طول قرن‌ها به آنها ظلم کرده و همگی آنها را کشتید؟!

مجرم در فاجعه غیبت کیست؟! خداوند یا ستمکاران؟!

مسئول در محرومیت امت از امام زمان، همان مجرمانی هستند که به جنگ با اهل بیت برخواستند.

وقتی به تاریخ می‌نگریم می‌بینیم در زمان امیرالمؤمنین علیه السلام عده‌ای غاصب آن حضرت را خانه نشین کردند و سبب گمراهی خلق بسیاری شدند و این باعث شد اکثر مردم مرتد شوند و نتوانند به سعادت برسند و کار به این رسید که غیبت امام ضروری گردید.

به خوبی متوجه می‌شویم که سبب گمراهی مردم، غاصبین بودند، یا به سخن دیگر عده‌ای ظالم از خود مردم، سبب گمراهی خلق کثیری شدند.

در واقع اگر امرای اهل تسنن، خلافت را غصب نمی‌کردند، الآن امام ما غائب نبود و همینطور یک یه یک ائمه معصومین علیهم السلام حکومت می‌کردند و حکومت به دست دیگر غاصبین نمی‌افتاد. اگر آنها مولایمان امیر المؤمنین علیه السلام را خانه نشین نمی‌کردند، الآن امام زمانمان از ما پنهان نمی‌نبود….

تمام اهل بیت علیهم السلام به دلیل کمی یاور که نشئت گرفته از ظلم غاصبین بود، نتوانستند حکومت کنند.

پس، این فاجعه دردناک و سخت غیبت، هم برای امام، و هم برای مؤمنین، سبب شد ما از دیدن امام و از خیلی برکات دیگر محروم شویم و به این همه مشکلات و مسائل دچار شویم، باعث و عامل اصلی آن، امرای اهل تسنن می‌باشند.

البته ما انکار نمی‌کنیم که غیبت امام دلائل دیگری هم دارد ( بعدا به آنها اشاره خواهد شد ) اما سبب اصلی آن همان بود که گفتیم.

اگر ظالمین با آنها نمی‌جنگیدند، همه مردم بر سر سفره هدایت امامان، از جمله امام زمان علیه السلام می‌نشستند. اما ظالمین به امامان فرصت ندادند و یکی پس از دیگری را کشته یا مسموم ساختند.

تا آن جا که از یازده چراغ هدایت الهی تنها یکی باقی مانده است.

در شرایط حاکم بر جامعه اگر آخرین چراغ هدایت نیز در دسترس ظالمین بود، قطعا نابود می‌گشت و راه هدایت برای همیشه بسته می‌شد.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله: لَا بُدَّ لِلْغُلَامِ مِنْ غَيْبَةٍ فَقِيلَ لَهُ وَ لِمَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ يَخَافُ الْقَتْلَ.

آن جوان ناچار مي‌بايد غائب شود. عرض كردند: يا رسول اللَّه برای چه غيبت مي‌كند؟ فرمود: مي‌ترسد او را بكشند.

و در ادعیه مربوط به آن حضرت، بارها صفت «خائف» برای آن حضرت به کار رفته است.

این قاعده کاملا عقلی است، خداوند متعال یازده چراغ هدایت فرستاد و دشمنان، آنها را یکی پس از دیگری به شهادت رساندند، بدیهی است که خداوند متعال به جهت حفظ امام و باقی ماندن فرصت برای هدایت بشری، آخرین چراغ هدایت را پنهان کند.

حکمت الهی اقتضا می‌کند تا فراهم شدن شرایط مناسب، این چراغ را از دسترس ظالمین دور نگهدارد تا محفوظ بماند و در شرایط مناسب ظهور کند و زمام هدایت امت را به دست گیرد.

آیا به نظر شما غیبت امام زمان علیه السلام یک ضرورت عقلانی نیست؟!

برای توضیح بیشتر به چرایی غیبت امام زمان علیه السلام/تأخیر ظهور به دلیل ترس از جان» در بخش ضمایم مراجعه کنید.

یکی از کانون‌های شبهه افکنی در مورد امام زمان علیه السلام و فایده آن، وهابیت هستند.

منطق وهابیت، از ریشه دچار تضاد است و اصلا نوبت به بررسی شاخه و برگ آن نمی‌رسد.

یکی از اساتید می‌فرمودند که در جلسه‌ای یکی از مبلغان وهابی داد سخن می‌داد که امامان مرده‌اند و توسل به آنان باطل است! بعد هم عوام فریبی را به اوج رساند و تسبیح دستش گرفت و به همه مردم نشان داد. سپس تسبیح را رها کرد و تسبیح به زمین افتاد. پس از این مقدمات، خطاب به پیامبر صلی الله علیه و آله گفت: یا رسول الله تسبیح را بده، تسبیح را بده، تسبیح….

تسبیح از جایش تکان نخورد.

بعد رو کرد به مردم و گفت دیدید از پیامبر مرده کاری ساخته نیست!

یکی از حضار که اتفاقا درس نخوانده هم بود، بلند شد و تسبیح را برداشت و دوباره آن را به زمین انداخت و خطاب به خداوند گفت: یا الله تسبیح را بده یا الله…

باز هم تسبیح از جایش تکان نخورد.

رو کرد به وهابی حقه باز و گفت با این منطقی که تو داری باید خدا را هم مرده بدانی و او را انکار کنی، نه این که دم از توحید بزنی و شرک را تخطئه نمایی!!!

این منطق وهابیت است که از اساس دچار تضاد است.

حالا برمی‌گردیم به پرسش یاد شده و آن این که مردم دچار تفرقه و انحراف شده‌اند، امام غایب اگر سودی داشت مردم را هدایت می‌کرد.

پاسخش یک کلمه است و آن این که طبق فرض باطل شما، امامی در کار نیست. اما خدایی هست که در صدد هدایت مردم است.

چرا خداوند تفرقه و انحراف مردم را چاره نمی‌کند؟!!!

یکی از کانون‌های شبهه افکنی در مورد امام زمان علیه السلام و فایده آن، سنیان هستند.

سنیان پیش از این که پرسش‌گر باشند باید پاسخگو باشند.

سنیان پیش از اشکال بر فایده امام غایب باید پاسخ دهند که:

از نظرسنیان فایده پیامبرانی که به دست دشمنان شهید شدند، چیست؟!

اول تحقیق به این مطلب اشاره شد که معنای غیبت چیست؟ غیبت به معنای این است که امام حاضر است، وجود دارد، ولی ظاهر نیست و ما ایشان را نمی‌بینیم.

مانند زمان پیامبر صلی الله علیه و آله، ایشان هنگامی که در مکه بودند و در مدینه نبودند، هنگامی هم که در مدینه بودند و در مکه نبودند، بعضی اوقات در سفر بودند و ساعاتی در غار بودند، آیا پیامبر زمانی که در مکه بودند دیگر حجت خدا برای اهل مدینه نبودند؟! آیا اهل مدینه می‌توانستند بگویند چون پیامبر را نمی‌بینیم پس وجود ندارد؟!

حال امام ما هم در این زمان اینچنین می باشد، اگر ما ایشان را نمی‌بینیم نمی‌توانیم وجودش را انکار کنیم و بی‌فایده بپنداریم. حتی اگر غیبتش طولانی شده باشد.

از جهت فایده و سودمندی، تفاوت در مقدار زمان غیبت است، ولی در اصل غیبت، غیبت پیامبر صلی الله علیه و آله و امام زمان علیه السلام یکسان است.

خداوند متعال در قرآن مؤمنینی را که به غیب ایمان می‌آورند، مدح می‌کند، پیش از آنکه نمازگزاران و زکات دهندگان را مدح کند.

هُدیً لِلمُتَّقین ألّذین یؤمِنونَ بِالغَیب و یُقیمون الصلاة و...

همچنین سنیان باید پاسخگو باشند که:

پیامبر اسلام در مدتی که در شعب ابی طالب محاصره شده بودند، فایده آن حضرت برای سایر مردم چه بوده است؟!

همچنین سنیان باید پاسخگو باشند که:

فایده پیامبر صلی الله علیه و آله برای مردم بت پرست پیش از بعثت چه بوده است؟!

همچنین سنیان باید پاسخگو باشند که:

فایده پیامبر صلی الله علیه و آله در دوران سه ساله دعوت مخفیانه برای عموم مردم چه بوده است؟!

در این دوران‌ها مردم گمراه و بت پرست نبودند و نیاز به هدایت نداشتند؟!

هر فایده‌ای که سنیان برای پیامبر زندانی در شعب و… بیان کردند، همان فایده را در پاسخ به فایده امام زمان علیه السلام خواهیم داد.

از همه اینها گذشته اصل مسئله مهدویت یک مسئله اسلامی است و اختصاصی به شیعه ندارد.

چرا که موضوع مهدویت در منابع سنیان نیز مطرح شده و برخی از بزرگان آنها به ضرورت اعتقاد به امام زمان تصریح کرده‌اند.

البته سنیان در تمام خصوصیات مهدویت با شیعه اشتراک عقیده ندارند. از جمله برخی از آنها ادعا می‌کنند که آن حضرت هنوز به دنیا نیامده است و…

اما با این همه: بیش از چهل نفر از علماء سنی به ولادت حجت بن الحسن تصریح کرده‌اند. (رجوع کنید به: کتاب منتخب الاثر ج2 صفحه 371 و در کتاب المهدی الموعود المنتظر ج1 باب 16)

بنا بر این سنیان باید پاسخگو باشند که:

به نظر این دسته از بزرگان اهل سنت فایده امام غایب چیست؟

البته آن دسته از سنیانی که قایل به تولد امام زمان علیه السلام نیستند باید پاسخ دهند به دنیا نیامدن امام زمان، با احادیث من مات و لم یعرف امام زمانه… چگونه قابل جمع است؟!

گذشته از همه اینها در منابع شما از این سخن رفته است که هر چه در امتهای پیشین رخ داده در این امت نیز تکرار می‌شود. توجه کنید:

قَالَ الصَّدُوقُ رَحِمَهُ اللَّهُ هَذِهِ الْأَخْبَارُ الَّتِي ذَكَرْتُهَا فِي الْمُعَمَّرِينَ قَدْ رَوَاهَا مُخَالِفُونَا أَيْضاً مِنْ طَرِيقِ مُحَمَّدِ بْنِ السَّائِبِ الْكَلْبِيِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ يَسَارٍ وَ عَوَانَةَ بْنِ الْحَكَمِ وَ عِيسَى بْنِ يَزِيدَ بْنِ رِئَابٍ وَ الْهَيْثَمِ بْنِ عَدِيٍّ الطَّائِيِّ وَ قَدْ رُوِيَ عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ:‏

 كُلَّمَا كَانَ فِي الْأُمَمِ السَّالِفَةِ فَيَكُونُ فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ مِثْلُهُ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ وَ قَدْ صَحَّ هَذَا التَّعْمِيرُ فِيمَنْ تَقَدَّمَ وَ صَحَّتِ الْغَيْبَاتُ الْوَاقِعَةُ بِحُجَجِ اللَّهِ ع فِيمَا مَضَى مِنَ الْقُرُونِ فَكَيْفَ السَّبِيلُ إِلَى إِنْكَارِ الْقَائِمِ ع لِغَيْبَتِهِ وَ طُولِ عُمُرِهِ.

شيخ صدوق پس از نقل مطالب گذشته ميفرمايد: اين اخبار را كه من در باره معمرين ذكر نمودم مخالفين ما (اهل سنت) از طريق محمد بن سائب كلبى و محمد بن اسحاق بن بشار و عوانة بن الحكم و عيسى بن يزيد بن رئاب و هيثم بن عدى طائى، نقل كرده‏اند، از پيغمبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله روايت شده كه فرمود: آنچه در مردم پيشين بوده طابق النعل بالنعل در اين امت نيز هست.

اين گونه عمرهاى طولانى و غيبتهائى كه براى پيغمبران در قرون گذشته واقع شده، از نظر تاريخى ثابت و صحيح است. بنا بر اين منكرين چه راهى براى انكار وجود قائم آل محمد و غيبت و طول عمر آن حضرت، با آن همه اخبارى كه از پيغمبر و ائمه در باره او رسيده، دارند؟ ما اين اخبار را با اسنادش در اين كتاب ذكر كرديم. بحار الأنوار ، ج‏51، ص: 253

با توجه به این روایت، مهم‌ترین اتفاقی که در امم گذشته اتفاق افتاده است غیبت حجت زمان آنها بوده است و این اتفاق در این امت ( امت حضرت محمد صلی الله علیه وآله) رخ داده است.

مصداق غیبت در امت اسلام کدام است؟! آیا جز غیبت امام زمان مصداق دیگری برای تکرار سنتهایی که در امتهای گذشته جاری شده، وجود دارد؟!

سنیان هر فایده‌ای که برای غیبت در امتهای گذشته بیان کنند همان پاسخ را در فایده غیبت امام زمان به آنها خواهیم داد.

ویژگی غیبت کبری، بحث از فایده امام غایب را بسیار برجسته کرده است.

اما این امر به این معنا نیست که اشکال یاد شده در دوران حضور وجود نداشته است.

این مشکل، سؤالی تازه نیست، بلکه در زمان حضور ائمه نیز مصداق داشته است. از این رو اشکال یاد شده اختصاص به امام غائب ندارد. برخی از مصادیق محذور یاد شده در زمان ظاهر بودن ائمه اطهار علیهم السلام عبارتند از:

۱) در دوران غیبت حضرت ادریس و یوسف و… فایده پیامبر غایب چه بوده است؟!

۲) در زمانی که امام موسی علیه السلام در زندان بودند، مردم باید برای حل مسائل خود به چه کسی رجوع می‌کردند؟ در این مدت فائده امام چه بود؟!

۳) در زمان حضور اهل بیت علیهم السلام آیا همه مردم امام را دیدند؟ فایده امام برای آنهایی که امام را ندیدند چه بود؟!

۴) فایده امام، برای مسلمانانی که در اقصی نقاط عالم زندگی می‌کردند چه بود؟!

۵)…

پس اشکال فایده امام غایب، هرگز اختصاصی به امام زمان علیه السلام ندارد. هر کس که پیامبر صلی الله علیه و آله و سایر امامان را پذیرفته دچار این اشکال است.

پاسخ‌هایی که در مورد پیامبر و سایر امامان علیهم السلام وجود دارد، همان پاسخ دقیقا در مورد امام زمان علیه السلام نیز جاری است.

همان گونه که پیشتر اشاره کردیم که:

اگر اصول اولیه دین در نظر گرفته شود، عدم آگاهی از سودمندی امام غائب، تنها یک مصداق از هزاران هزار مجهولات ما را تشکیل می‌دهد و هیچ آسیبی بر پیکره عقاید شیعه وارد نمی‌گردد.

لذا مهم است که پیش از این پرسش اصول اولیه دین را بشناسیم. این اصول عبارتند از:

خدا ما را آفریده…

و از آفرینش ما هدفی داشته…

برای تحقق هدف آفرینش برنامه‌ای داشته…

برای رساندن این برنامه به بشر پیام‌آورانی را فرستاده…

برای استمرار هدف پیامبران، جانشینانی را منصوب کرده…

دوازدهمین جانشین پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را غایب ساخته…

پس از دانستن این امور بایسته و ضروری، شایسته است که بدانیم:

فایده این امام غایب چیست؟

اگر ساختار اصول موضوعه دین از نظر عقلی مستحکم و از علمی برهانی باشد، این پرسش در حد یک ندانستن باقی می‌ماند و اثر تخریبی ندارد.

البته شیعیانی که به دلیل عدم تفقه، اصول موضوعه آنها چندان استحکامی ندارد، باید به استحکام اصول موضوعه بپردازند تا یک پرسش ساده تبدیل به شک در اعتقادات نگردد.

در هر صورت کمال دین، در کمال تفقه است. از این رو بسیار شایسته است که همگان در صدد پاسخ این پرسش برآیند.

از منظر یاد شده تنها با یک پرسش ساده و البته مهم، سر و کار داریم که شایسته پاسخگویی است.

اگر محکمات و مسلمات دین را درست کردیم، ولی در فهم فایده امام غایب درماندیم، تنها با یک ندانستن روبرو هستیم و مسلما محکمات با متشابهات مخدوش نمی‌گردد.

با تنزل از همه پاسخ‌های پیشین، نهایت امر این است که فایده امام غایب را نمی‌دانیم نه این که امام غایب فایده‌ای ندارد.

به سخن دیگر نداستن فایده امام غایب مستلزم این نیست که امام غایب فایده‌ای نداشته باشد و ندانستن فایده امام غایب، دلیل بر فایده نداشتن امام غایب نیست.

بسیاری از انجمن‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌ها در جهان وجود دارند که مخفیانه و بدون هیچ اسم و رسمی فعالیت می‌کنند.

با صرف نظر از اهداف مثبت و منفی، این امر در جهان بسیار رایج و شایع که برخی از فعالیتها باید خاموش انجام شود.

پنهان بودن و مخفی بودن در این گونه موارد، نه تنها زیانی به اهداف مربوط به آنها نمی‌زند، بلکه احیانا شرط موفقیت نیز هست.

تصرفات پنهان امام زمان علیه السلام در امور امت نیز از این قبیل است.

برای این مطلب شواهد بسیار فراوانی وجود دارد که به مصلحت برخی از آنها به بیرون درز کرده است.

از جمله آن چه به بیرون درز کرده است جریان فتوای تنباکو و جریانی که مرحوم دکتر شیخ نقل کرده، می‌باشد.

بنا بر این غیبت امام زمان هرگز مستلزم بی‌فایده بودن که نیست بماند، بلکه فواید بیشماری در جریان است که احدی از آن بو نمی‌برد.

هر نعمتی فرصت است، البته به شرطی که قدر آن دانسته شود.

اما اگر معکوس شد و ارزش نعمت دانسته نشد و یا بالاتر این که کفران گردید، در این صورت بقاء و ادامه یافتن نعمت، همیشه حکیمانه نیست.

اگر نعمت برای مدتی از دسترس خارج گردد، تا مردم به هوش آیند و قدر نعمت را بشناسند و از آن کمال استفاده را نمایند، چنین غیبتی حکیمانه است.

برای روشن شدن این امر، مَثَلی می‌آوریم:

در یک مدرسه استادی وجود دارد که از همه جهات اعم از علم ، اخلاق و… کم نظیر و یا بی نظیر است، زمانی که این استاد سر درس می‌آید دانش آموزان قدر او را نمی‌دانند و با این که استاد برای ترقی دانش‌آموزان بسیار تلاش می‌کند، اما دانش آموزان توجهی به درس نکرده و هر روز با تاخیر در درس حاضر می‌شوند. بعد از مدتی استاد که کاملا دلسوز دانش آموزان است با خود می‌گوید برای این که اینها قدر درس و بحث و مطالبی که گفته می‌شود را بفهمند و به مرتبه‌ی بالایی در علم برسند، نیاز است مقداری از دسترس خارج شوم.

از فردا که دانش آموزان سر کلاس می‌روند، دیگر استاد را نمی‌بینند و کار به جائی می‌رسد که آنها می‌فهمند، چه اشتباه بزرگی کرده‌اند که قدر استاد را ندانسته‌اند. لذا شبانه روز به دنبال استاد خود می‌گردند تا او را بیابند و از محضرش استفاده کنند.

در این مثال استاد چون دلسوز دانش‌آموزان بود، خود را مدتی از آنها پنهان کرد تا آنها قدرش را بدانند و به این سبب به مطالب علمی ارزشمندی برسند. بدیهی است که تمام عقلاء جهان فعل استاد را پسندیده می‌دانند.

خداوند حکیم و مهربان آخرین حجت خود را غائب کرد تا مردم قدر نعمت امام را بفهمند و از خواب غفلت بیدار شوند.

در این رابطه روایاتی داریم که سبب محرومیت، دوری و غیبت از امام را، اعمال خود مردم معرفی می‌کند:

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَرَجِ قَالَ: كَتَبَ إِلَيَّ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِذَا غَضِبَ اللَّهُ‏ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَى خَلْقِهِ‏ نَحَّانَا عَنْ جِوَارِهِمْ‏. الكافي ، ج‏1، ص: 343

چون خداوند تبارك و تعالى بر خلقش خشم كند ما را از جوارشان دور كند.

به طور قطع زمانی خداوند متعال از خلقش غضبناک می‌شود که آنها نافرمانی و معصیت کنند.

پس به سبب نافرمانی خلق از خداوند متعال امام غائب می‌شود و این یعنی سبب غیبت خود مردم هستند.

الغيبة للنعماني مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ جَمِيعاً عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام:… وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ وَ لَكِنَّ اللَّهَ سَيُعْمِي خَلْقَهُ مِنْهَا بِظُلْمِهِمْ وَ جَوْرِهِمْ وَ إِسْرَافِهِمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ خَلَتِ الْأَرْضُ سَاعَةً وَاحِدَةً مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا... (بحار الأنوار، ج‏51، ص: 113)

بدانيد كه زمين از وجود حجت خدا خالى نميماند، و بزودى خداوند بندگان گناهكارش را بكيفر ظلم و ستم و زياده رويهاى خود ميرساند. (‌ یعنی در آینده‌ای نه چندان دور خداوند متعال به سبب ظلم و جور و اسراف خلق بر خودشان امام را از دیدگان آنها غائب می‌کند. )

توقیع شریف امام عصر به شیخ مفید: لَوْ أَنَّ أَشْيَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِي الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَيْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا فَمَا يَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا يَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَكْرَهُهُ‏ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُم‏ (بحار الأنوار، ج‏53، ص: 177)

اگر شیعیان ما، که خداوند آنها را برای فرمانبرداری‌اش توفیق دهد، از دل بر وفای به عهدی که بر آنها بود، اجتماع می‌کردند، هرگز یمن ملاقات ما از آنها به تأخیر نمی‌افتاد و البته که خوشبختی دیدار ما از روی معرفت حقیقی و صادقاته آنها نسبت به ما، برایشان زود فرا می‌رسید.

پس چیزی آنها را از دیدار ما باز نمی‌دارد جز آن چه از آنها به ما می‌رسد که ما دوست نداریم و از آنها نمی‌پسندیم.

حضرت در این توقیع شریف سبب و علت غیبت و حبس خود را، گناهان مردم معرفی می‌کنند.

نتیجه می‌گیریم که سبب غیبت امام عصر و محرومیت از فوائد و برکات امام، خود ما هستیم .

پس کسی که اشکال می‌کند امام غائب چه فائده‌ای دارد، باید ببیند آیا خودش سبب نشده که امام غائب شود؟؟!!

شاعری می‌گوید:

إن غِبتَ لِذَنبِنا فَتُبنا تبنا…

اگر به خاطر گناهان ما غیبت کرده‌ای پس توبه توبه…

برای توضیح بیشتر به «چرایی غیبت امام زمان علیه السلام/تأخیر ظهور به علت نبود یاور و تأخیر ظهور به دلیل بی‌وفایی و گناهان مردم» مراجعه کنید.

منظر دیگر در مورد غیبت امام زمان علیه السلام هست که بسیار جالب است و آن منظر مدعیان اصلاح است.

پر کردن جهان از عدل و داد، هنر اختصاصی بقیة الله الاعظم است.

پیش از تحقق این امر ممکن است مدعیان فراوانی به دروغ ادعای اصلاح جهانی داشته باشند.

آیا اگر خداوند برای مدتی میدان را برای مدعیان خالی کند تا همه آنها بیایند و شکست بخورند و بروند، غیبت امام غایب سودی ندارد؟!

برای توضیح بیشتر به «چرایی غیبت امام زمان علیه السلام/تأخیر ظهور برای رسوا کردن مدعیان» مراجعه شود.

پرسش از فایده امام غایب، سؤال تازه‌ای نیست!

بلکه در زمان خود ائمه علیهم السلام، وقتی امامان علیهم السلام از غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف خبر می‌دادند، برخی از اصحاب این سؤال برای آنها پیش می‌آمد که آیا شیعیان فائده‌ای از امام غائب می‌برند؟

خوب باید دید حضرات معصومین علیهم السلام به این پرسش چه جوابی داده‌اند.

سودمندی در زمان غیبت! چگونه؟

روایت اول:

عَنْ جَابِرٍ الْأَنْصَارِيِ‏ أَنَّهُ سَأَلَ النَّبِيَّ صلی الله علیه و آله: هَلْ يَنْتَفِعُ الشِّيعَةُ بِالْقَائِمِ ع فِي غَيْبَتِهِ فَقَالَ صلی الله علیه آله وسلم إِي وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ لَيَنْتَفِعُونَ بِهِ وَ يَسْتَضِيئُونَ بِنُورِ وَلَايَتِهِ فِي غَيْبَتِهِ كَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَ إِنْ جَلَّلَهَا السَّحَابُ.

جابر بن عبد اللَّه انصارى روايت ميكند كه: وى از پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله پرسيد: آيا شيعه از وجود قائم در مدت غيبتش، بهره‏مند مى‏شود؟

حضرت فرمود: آرى بخداوندى كه مرا به پيغمبرى مبعوث گردانيده. آنها از وجود او منتفع ميشوند و از نور ولايتش در طول غيبت؛ استضائه ميكنند. چنان كه از آفتاب پشت ابر استفاده ميبرند.

بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 93

روایت دوم:

قُلْتُ لِلصَّادِقِ علیه السلام : فَكَيْفَ يَنْتَفِعُ النَّاسُ بِالْحُجَّةِ الْغَائِبِ الْمَسْتُورِ قَالَ كَمَا يَنْتَفِعُونَ بِالشَّمْسِ إِذَا سَتَرَهَا السَّحَابُ.

به امام صادق علیه السلام عرضه داشتم چگونه مردم نفع می‌برند از حجتی که پنهان است؟ فرمود : همان طور كه از آفتابى كه در ابرها پنهان است نفع می‌برند. بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 92

روایت سوم :

الإحتجاج الْكُلَيْنِيُّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ يَعْقُوبَ‏ أَنَّهُ وَرَدَ عَلَيْهِ مِنَ النَّاحِيَةِ الْمُقَدَّسَةِ عَلَى يَدِ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَان… أَمَّا وَجْهُ الِانْتِفَاعِ بِي فِي غَيْبَتِي فَكَالانْتِفَاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَيَّبَهَا عَنِ الْأَبْصَارِ السَّحَابُ وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاء بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 92

اما چگونگى انتفاعى كه مردم در غيبت من از وجودم ميبرند مانند استفاده از آفتاب است كه ابر آن را از نظرها مستور ساخته است.

نکته اول: در تمامی این روایات، اهل بیت علیهم السلام حتی خود امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف فرموده است مردم از من نفع می‌برند مانند انتفاع از خورشید پشت ابر.

حال باید بر این تعبیر درنگ کرده و ببینیم چرا معصومین این چنین تشبیهی را به کار برده‌اند.

علت تشبيه امام غائب بخورشيد پنهان در ابر:

سراغ کسی می‌رویم که احاطه لازم به روایات را دارد و قوه‌ی تفکر ویژه‌ای دارد ؛علامه مجلسی رحمه الله در کتاب شریف بحار الانوار هشت وجه برای این تشبیه نوشته‌اند.

پیش از ورود به بیانات علامه مجلسی توجه به این نکته لازم است که احیانا خورشیدی که پشت ابر باشد، فوائد بیشتری از خورشید آشکار دارد.

 اول:

اينكه نور عالم هستى و علم و هدايت بتوسط آن حضرت بخلق خدا ميرسد؛

زيرا با اخبار مستفيضه ثابت شده كه ذوات مقدسه (ائمه اطهار) علت غائى ايجاد مخلوق عالمند؛ و اگر آنها نبودند، نور عالم، بغير آنها نميرسيد و هم ثابت شده كه به بركت و وساطت و توسل بآنها، علوم و معارف حقه براى مردم آشكار ميگردد، و گرفتاريها از آنها برطرف مى‏شود و اگر آنها نبودند مردم بوسيله اعمال زشت مستحق انواع عذاب الهى بودند چنان كه خداوند فرموده است‏ وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ‏ يعنى: مادام كه تو (پيغمبر) در ميان آنها هستى، خدا آنها را عذاب نميكند! ما پس از تجربه زياد باين نتيجه رسيده‏ايم كه در امور پيچيده و مسائل مشكله و هنگام دورى از ذات حق و بسته شدن درهاى فيض الهى بروى خلق، هر وقت ائمه اطهار عليهم السلام را واسطه قرار داده‏ايم و متوسل بآنها شده‏ايم، بميزانى كه در آن وقت ارتباط معنوى با آنها پيدا كرده‏ايم، آن كارهاى پيچيده و مشكل براى ما حل شده و بمقصود رسيده‏ايم. چنان كه اين موضوع براى كسانى كه خداوند چشم دل آنها را بنور ايمان روشن كرده است، معلوم و مشهود است.

دوم:

اينكه همان طور كه آفتاب پوشيده در ابر با همه انتفاعى كه مردم از آن ميبرند، در هر آن انتظار دارند، ابر برطرف گردد و قرص آن پيدا شود تا بيشتر از آن منتفع گردند، همين طور در ايام غيبت امام زمان نيز شيعيان با اخلاص در همه اوقات انتظار آمدن و ظهور او را دارند، و از اين نظر مأيوس نميگردند.

توضیح :به طور کلی زمانی که امام باشد ولو اینکه اورا نبینیم خودش سبب دلگرمی شیعه و امید آنان می‌باشد . مانند میدان نبردی که فرمانده عقب سپاه در خیمه خود باشد و کسی اورا نبیند اما وجود او خودش مایه دلگرمی سپاهیان می‌باشد . اگر فرمانده از بین برود روحیه تمام سپاه تضعیف شده حتی اگر قدرتشان بیش از دشمن باشد شکست خواهند خورد ...

سوم:

اينكه كسانى كه وجود آن حضرت را با همه آثار و علائمى كه دارد، انكار ميكنند، مثل انكاركنندگان وجود خورشيد بوقت ناپديد شدن در ابرها، ميباشند.

توضیح: کسی که در روز روشن وجود خورشید را انکار می‌کند باید به عقلش شک کرد . و واقعا همانطور که قبلا اشاره شد نمیتوان گفت چون خورشید پشت ابر است و دیده نمی‌شود پس نیست ...!!!

چهارم:

اينكه گاهى پنهان گشتن خورشيد در ميان ابرها، از آشكار بودنش براى بندگان خدا روى مصالحى بهتر است، همچنين غيبت امام زمان عليه السّلام براى مردم در طول غيبت، نظر بمصالحى بهتر است و بهمين جهت هم از نظرها غائب گرديد.

توضیح: ممکن است این سؤال پیش بیاید که چگونه می‌شود غیبت بهتر باشد از ظاهر بودن امام در برخی مسائل ؟؟؟

ما در اینجا ذکر می‌کنیم چند مورد از فوائد غیبت امام عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء:

اولا :بهترین مردم تمام ازمنه...

أَبِي خَالِدٍ الْكَابُلِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى سَيِّدِي عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ زَيْنِ الْعَابِدِينَ علیه السلام ... يَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ‏ لِظُهُورِهِ‏ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَة...ِ

فرمود اى ابو خالد مردم زمان غيبت او كه معتقد بامامت او هستند و منتظر ظهورش ميباشند از مردم هر زمانى برترند زيرا خداى تبارك و تعالى عقل و فهم و معرفتى بآنها عطا كرده است كه غيبت نزد آنها چون مشاهده است... كمال الدين و تمام النعمة، ج‏1، ص: 320

ثانیا: جهاد کنندگان در رکاب رسول الله صلی الله علیه وآله...

ادامه روایت بالا :

فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله أَخْبِرْنِي‏... قَالَ ... وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ.

آنها (افراد معتقدبه امامت امام زمان علیه السلام و منتظرین ظهور او ) را در اين زمان بمانند مجاهد در ركاب رسول خدا (ص) با شمشير قرار داده است آنان بحق مخلصان و بدرستى شيعيان ما و داعيان بدين خداى عز و جل در پنهان و آشكار ميباشند و فرمود انتظار فرج از بهترين اعمال است.

ثالثا: توفیق شدن یکی از اولیاء الله...

عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنَ مُحَمَّدٍ علیه السلام‏ يَا ابَا بَصِيرٍ طُوبَى لِشِيعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِينَ‏ لِظُهُورِهِ‏ فِي غَيْبَتِهِ وَ الْمُطِيعِينَ لَهُ فِي ظُهُورِهِ أُولَئِكَ أَوْلِيَاءُ اللَّهِ الَّذِينَ‏ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ‏.

 بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 150

خوش بحال شيعيان قائم ما كه در غيبت او منتظر ظهور او ميباشند و اطاعت او را گردن مينهند. آنها دوستان خدايند و كسانى ميباشند كه از كسى جز خدا ترس ندارند و غمگين نميباشند.

رابعا: بهترین و محبوب ترین اعمال...

 قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام: انْتَظَرُوا الْفَرَجَ وَ لَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ فَإِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظَارُ الْفَرَجِ...

وَ قَالَ علیه السلام ‏ مُزَاوَلَةُ قَلْعِ الْجِبَالِ أَيْسَرُ مِنْ مُزَاوَلَةِ مُلْكٍ مُؤَجَّلٍ وَ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ‏ لَا تُعَاجِلُوا الْأَمْرَ قَبْلَ بُلُوغِهِ فَتَنْدَمُوا وَ لَا يَطُولَنَّ عَلَيْكُمُ الْأَمَدُ فَتَقْسُوَ قُلُوبُكُمْ.

امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: منتظر فرج (آل محمد) باشيد و از رحمت خداوند نوميد مشويد. زيرا كه بهترين اعمال در نزد خداوند انتظار فرج است. و هم فرمود: طاقت كندن كوهها آسان‏تر از انتظار دولتى است كه ظهورش بتأخير افتاده است! از خداوند مدد بخواهيد و صبر پيشه سازيد كه خداوند زمين خود را به بنده شايسته خود ميسپارد و عاقبت نيك از آن پرهيزكاران است. پيش از رسيدن دولت حق، شتاب مكنيد كه پشيمان ميشويد و مدت آن را دراز مشماريد كه باعث قساوت دلهاتان ميگردد.

بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 123

خامسا: اجر شهید غلتیده در خون ، در راه خدا...

قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام: الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا كَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ.

كسى كه منتظر امر ماست، همچون شهيدى است كه در راه خدا در خون خود غلطيده باشد.

 بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 123

سادسا: برادران رسول الله ...

عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله ذَاتَ يَوْمٍ وَ عِنْدَهُ جَمَاعَةٌ مِنْ أَصْحَابِهِ‏ اللَّهُمَّ لَقِّنِي إِخْوَانِي مَرَّتَيْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّكُمْ أَصْحَابِي وَ إِخْوَانِي قَوْمٌ فِي آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ يَرَوْنِي لَقَدْ عَرَّفَنِيهِمُ اللَّهُ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُخْرِجَهُمْ مِنْ أَصْلَابِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِيَّةً عَلَى دِينِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ كَالْقَابِضِ عَلَى جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِكَ مَصَابِيحُ الدُّجَى يُنْجِيهِمُ اللَّهُ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ.

پيغمبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله روزى در مجمعى از اصحاب دو بار فرمود:

: خداوندا! برادران مرا بمن بنمايان. اصحاب عرضكردند:

يا رسول اللَّه! مگر ما برادران شما نيستيم؟

فرمود: نه! شما اصحاب‏ من ميباشيد، برادران من مردمى در آخر الزمان هستند كه بمن ايمان مى‏آورند، با اينكه مرا نديده‏اند. خداوند آنها را با نام و نام پدرانشان، پيش از آنكه از صلب پدران و رحم مادرانشان بيرون بيايند، بمن شناسانده است.

ثابت ماندن يكى از آنها بر دين خود، از صاف كردن درخت خاردار (قتاد) با دست در شب ظلمانى، دشوارتر است. و يا مانند كسى است كه پاره‏اى از آتش چوب درخت «غضا» را در دست نگاهدارد. آنها چراغهاى شب تار ميباشند، پروردگار آنان را از هر فتنه تيره و تارى نجات ميدهد. بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 123

سابعا: آنها كه بيش از همه در امور دينى يقين دارند...

قَالَ النَّبِيُّ صلی الله علیه وآله لِعَلِيٍّ علیه السلام يَا عَلِيُّ وَ اعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ يَقِيناً- قَوْمٌ يَكُونُونَ فِي آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ يَلْحَقُوا النَّبِيَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّةُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِي بَيَاضٍ.

پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله بامير المؤمنين عليه السّلام فرمود: يا على آنها كه بيش از همه در امور دينى يقين دارند، مردمى در آخر الزمان مى‏باشند كه پيغمبر را نديده‏اند و حجت خدا هم از نظر آنها پنهان گرديده است، مع هذا بوسيله سياهى كه در سفيدى است (يعنى سطور كتابهاى دينى خواه قرآن و خواه اخبار) ايمان مى‏آورند. بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 125

ثامنا: اجر هزار شهید مانند شهدای بدر و احد...

قَالَ سَيِّدُ الْعَابِدِينَ علیه السلام‏ مَنْ ثَبَتَ عَلَى وَلَايَتِنَا فِي غَيْبَةِ قَائِمِنَا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ أَلْفِ شَهِيدٍ مِثْلِ شُهَدَاءِ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ.

امام زين العابدين عليه السّلام فرمود: هر كس در غيبت قائم ما بر دوستى ما ثابت بماند، خداوند ثواب هزار شهيد امثال شهداى جنگ بدر و احد بوى عطا ميفرمايد. بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏52، ص: 125

روایات بسیاری در کتاب بحار الانوار در همین باب در فضیلت مردم زمان غیبت هست که خوب است مراجعه شود...

تاسعا: فضل بکاء در فراق امام عصر...

در روایات هست که مؤمنین بر دوری او می‌گریند...

اندوهگین بودن در فراق امام مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف ، ندبه و اظهار شوق به لقاى او از ویژگی‌های انسان مؤمن و نشانه شیعه بودن اوست.

روایات:

1- امام حسن عسکرى علیه السلام فرمود: «شیعیان ما در یک اندوه دائم به سر می‌برند تا فرزندم -که پیامبر نوید ظهورش را داده است- ظاهر شود».

2- عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ الْجُعْفِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِيَّاكُمْ وَ التَّنْوِيهَ أَمَا وَ اللَّهِ لَيَغِيبَنَّ إِمَامُكُمْ سِنِيناً مِنْ دَهْرِكُمْ وَ لَيُمَحَّصُ حَتَّى يُقَالَ مَاتَ أَوْ هَلَكَ بِأَيِّ وَادٍ سَلَكَ وَ لَتَدْمَعَنَّ عَلَيْهِ عُيُونُ الْمُؤْمِنِين‏...

بخدا قسم امام شما سالهاى متمادى از روزگار شما غائب مى‏شود، و شما آزمايش ميشويد، تا جايى كه گفته مى‏شود: او مرده يا كشته شده و اگر هست بكدام بيابان رفته است. ديدگان مؤمنين در فراق او سرشك اشك فرو مى‏ريزد . بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 281

عاشرا: ثواب دعا برای آن حضرت در تعجیل فرجش...

مرحوم صاحب مکیال در کتابش 90 فائده دنیوی و اخروی که حاصل می‌شود از دعا برای فرج امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف را بیان می‌کند: مکیال المکارم - جلد اول – باب پنجم – صفحه 377

در آخر هم خوب است به این روایت اشاره شود:

أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَرْضَى مَا يَكُونُ عَنْهُ إِذَا افْتَقَدُوا حُجَّةَ اللَّهِ فَلَمْ يَظْهَرْ لَهُمْ وَ حُجِبَ عَنْهُمْ فَلَمْ يَعْلَمُوا بِمَكَانِهِ و...

حضرت صادق عليه السّلام فرمود: بهترين وقتى كه خداوند به بندگانش نزديك و از آنها خشنود است هنگامى است كه مردم حجت خدا را از دست بدهند؛ و او براى آنها آشكار نشود و از نظر آنها غائب گردد، و آنها ندانند جاى او كجاست‏... بحار الأنوار ، ج‏52، ص: 95

نتیجه:

تمام این برکات، فضائل، اثرات و نعماتی که بیان شد به سبب غیبت ولی عصر ارواحنا له الفداء بود.

«دیدید غیبت و امام غائب چه فوائدی داشت…»

خدا گر ز حکمت ببندد دَری   ز رَحمَت گُشاید درِ دیگری

اما نکته ای که در اینجا مناسب است تذکر داده شود این است که با تمام این فوائد ذکر شده و نشده برای امام غائب، باز هم غیبت امام برای همه فاجعه و مصیبت بسیار دردناکی است . در این رابطه روایتی هست که فردی این شبهه برایش ایجاد می‌شود( امام، غائب باشد بهتر است. ) و از امام سؤال می‌کند :

قَالَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَمَا نَتَمَنَّى إِذًا أَنْ نَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ علیه السلام فِي ظُهُورِ الْحَقِّ وَ نَحْنُ الْيَوْمَ فِي إِمَامَتِكَ وَ طَاعَتِكَ أَفْضَلُ أَعْمَالًا مِنْ أَعْمَالِ أَصْحَابِ دَوْلَةِ الْحَقِّ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ يُظْهِرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْحَقَّ وَ الْعَدْلَ فِي الْبِلَادِ وَ يُحْسِنَ حَالَ عَامَّةِ النَّاسِ وَ يَجْمَعَ اللَّهُ الْكَلِمَةَ وَ يُؤَلِّفَ بَيْنَ الْقُلُوبِ الْمُخْتَلِفَةِ وَ لَا يُعْصَى اللَّهُ فِي أَرْضِهِ وَ يُقَامَ حُدُودُ اللَّهِ فِي خَلْقِهِ وَ يُرَدَّ الْحَقُّ إِلَى أَهْلِهِ فَيُظْهِرُوهُ حَتَّى لَا يَسْتَخْفِيَ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْحَقِّ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنَ الْخَلْقِ أَمَا وَ اللَّهِ يَا عَمَّارُ لَا يَمُوتُ مِنْكُمْ مَيِّتٌ عَلَى الْحَالِ الَّتِي أَنْتُمْ عَلَيْهَا إِلَّا كَانَ أَفْضَلَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ كَثِيرٍ مِمَّنْ شَهِدَ بَدْراً وَ أُحُداً فَأَبْشِرُوا «1».

عرضكردم: قربانت گردم! بنا بر اين آرزو نمى‏كنم كه در ظهور دولت حق از اصحاب قائم عليه السّلام باشم، زيرا ما در روزگار امامت شما بسر ميبريم و با پيروى از شما (كه با تقيه زندگى مى‏كنيد) ثواب اعمال ما از ثواب اعمال آنها كه در دولت حق مى‏باشند بيشتر است. فرمود: آيا دوست نميداريد حق آشكار شود و عدالت در دنيا گسترش يابد و حال عموم مردم نيكو گردد، و خداوند هدفها را يكى كند و دلهاى پراكنده را با هم پيوند دهد و كسى در زمين خدا معصيت نكند و حدود الهى در ميان مردم جارى گردد، و حق باهلش منتقل شود، و صاحب حق آن را آشكار سازد تا آنكه از ترس كسى چيزى پوشيده نماند؟! اى عمار! بخدا قسم هر كس از شما با اين عقيده كه شما داريد بميرد، از بسيارى از آنها كه در جنگ بدر و احد حاضر بودند، افضل و بهتر است، پس مژده باد!

واقعا چه چیزی با ارزش‌تر و زیباتر از این که هر لحظه اراده کردی بتوانی حجت خدا را ببینی و ایشان را ملاقات کنی:

لیتَ شِعری أینَ استَقَرَّت بِکَ النَّوَی بَل أیُّ أرضٍ تُقِلُّکَ أو ثَرَی أبِرَضوَی أو غَیرِها أم ذِی طُوَی ...

عَزیزٌ عَلَیَّ أن أرَی الخَلقَ وَ لا تُرَی وَ لا أسمَعُ لَکَ حَسِیساً وَ لا نَجوَی ...

 مَتی نَنتَفِعُ مِن عَذبِ مائِکَ فَقَد طالَ الصَّدَی ...

 مَتی نُغادِیکَ وَ نُراوِحُکَ فَنُقِرُّ عَیناً...

 إلی مَتی أحارُ فِیکَ یا مَولای ...

پنجم:

اينكه هر كس بخورشيد مينگرد، قادر نيست آن را بيرون از ابرها ببيند بلكه گاهى ممكن است بواسطه ضعف قوه ديد، اگر در قرص آفتاب نگاه كند، بينائى خود را كه نميتواند خورشيد را احاطه كند هم از دست بدهد. همين طور آفتاب وجود مقدس امام زمان عليه السّلام نيز، بسا هست كه اگر همه او را ببينند، زيانبخش بحال مردم باشد و موجب كورى دل آنها از ديدن آفتاب حقيقت گردد. در صورتى كه در غيبت آن حضرت چشم بصيرتشان قادر است متحمل ايمان به او گردد. چنان كه انسان ميتواند از لابلاى ابر نگاه بخورشيد كند و ضررى هم نبيند!

ششم:

اينكه گاهى آفتاب از ميان ابرها بيرون مى‏آيد، يكى به آن مينگرد و ديگرى توجه ندارد همين طور ممكن است آن حضرت در ايام غيبت براى عده‏اى آشكار شود ولى ديگران نبينند.

توضیح: این مطلب اشاره به تشرفات در زمان غیبت دارد:

اولا: با نگاهی اجمالی به کتاب العبقری الحسان فی احوال مولانا صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نوشته شده به دست علامه نهاوندی متوجه می‌شوید که این فیض در زمان غیبت آن امام امکان دارد برای نمونه چند مورد از تشرفات و افرادی که امام عصر ارواحنا له الفداء را دیده‌اند ذکر می‌کنیم:

1- داستان انار در بحرین

2-داستان یاقوت روغن فروش

3-داستان اسماعیل بن حسن هرقلی

4-داستان ابو راجح حمامی

5-داستان مقدس اردبیلی

6-داستان شیخ محمد حسن نجفی

7-داستان آیت الله قزوینی

8-داستان احمد عسکری

9-داستان حاج علی بغدادی

10-داستان شیخ حسین کاظمینی

11-داستان سید رشتی

12-داستان علامه بحر العلوم ، حلی و ...

امام عصر ارواحنا له الفداء حتی در همین دوره به کمک افرادی می‌رسند و این طور نیست که بگوییم امامی که دیده نمی‌شود دیگر به فریاد کسی نمی‌رسد .

 ثانیا :در کلمات نورانی اهل بیت علیهم السلام هم به این مطلب اشاره شده که از خداوند بخواهید توفیق دیدن امام عصر علیه السلام را به شما بدهند:

مرحوم صاحب مکیال در جلد دوم یکی از تکالیف بندگان را در زمان غیبت نسبت به امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف ( اظهار الشوق الی لقائه ) بیان می‌کنند: و می‌فرمایند:

هُوَ مِنْ عَلائِمِ أَحِبّائِهِ و أُهلِ وِلائِهِ وَ لارَیْبَ فی رُجْحانِهِ وَ إِسْتِحْبابِهِ لِوُرودِ ذلک فی الأَدْعیة الْمَرْویّة لِجِنابِهِ...

اظهار شوق به امام عصر ارواحنا له الفداء از علائم دوست داران آن حضرت می‌باشد و شکی در استحباب آن نیست به دلیل ادعیه ای که از جانب آن حضرت می‌باشد : مکیال المکارم ج 2 ص 187

اولا:

دعای عهد: منقول از امام صادق علیه السلام:

اللَّهُمَ‏ أَرِنِي‏ الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَةَ وَ الْغُرَّةَ الْحَمِيدَةَ وَ اكْحُلْ نَاظِرِي بِنَظْرَةٍ مِنِّي إِلَيْه‏...

خداوندا! آن طلعت رعنا و آن صورت زيبا را بمن بنما و با نگاهى كه بوى ميكنم ديدگانم را روشن گردان. بحار الأنوار ، ج‏53، ص: 96

دوما:

اللَّهُمَّ أَرِنَا وَجْهَ وَلِيِّكَ الْمَيْمُونِ فِي حَيَاتِنَا وَ بَعْدَ الْمَنُونِ ...

خداوندا! در زمان حيات و بعد از مردن ما، رخسار مبارك ولى خود را بما بنما .

بحار الأنوار ، ج‏53، ص: 95

هفتم:

اينكه اصولا ائمه اطهار از لحاظ نفعى كه براى عالم وجود دارند، همانند خورشيد ميباشند، و تنها آنها كه كوردلند نميتوانند از اشعه جمال آنان بهره‏مند گردند چنان كه در اخبار آيه شريفه‏ مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى‏ فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى‏ وَ أَضَلُّ سَبِيلًا تفسير به اين معنى شده است.

هشتم:

اينكه همان طور كه شعاع خورشيد بميزان روزنه‏ها و شبكه‏هاى خانه‏ها وارد آن مى‏شود و بقدر ارتفاع موانع خانه‏ها، در آن ميتابد، همچنين مردم نيز باندازه موانع حواس و مشاعرشان كه عبارتست از شهوات نفسانى و علائق جسمانى و خود روزنه‏ها و شبكه‏هاى دلهاى آنهاست، و هم بقدرى كه پرده‏هاى كثيف هيولانى را از دلهاى خود بكنار ميزنند از انوار هدايت و راهنمائى ائمه طاهرين عليهم السلام‏

(وقتى پرده‏هاى هواپرستى و موانع را از پيش خود بردارد) مانند كسى مى‏شود كه در زير آسمان قرار گرفته و نور آفتاب بدون مانع از هر سو او را احاطه كرده باشد.

توضیح: اگر فردی حتی در همین دوره که امام پنهان هستند به احادیث معصومین علیهم السلام عمل کند و مسیر تقوی و ورع را پیش بگیرد پرده های ظلمانی را کنار زده و از نور وجودی امام عصر استفاده می‌کند . همانطور که مرحوم صاحب مکیال میفرماید یکی از فوائد دعا برای امام عصر ارواحنا له الفداء زیاد شدن نور آن امام در قلب و دل انسان می‌شود . در نتیجه فائده و سود بردن از امام بستگی به خود فرد دارد؛ چه بسیار افرادی که زمان امام ظاهر را درک کردند ولی عاقبت به شر شدند ...

در ادامه علامه می‌فرمایند:

اى خواننده! من با اين بيان، هشت در از اين بهشت روحانى را بروى تو گشودم، خداوند با تفضل خود هشت در ديگر هم بروى من گشوده است؛ ولى اگر ذكر كنم سخن بدرازا ميكشد، اميدوارم خداوند متعال در راه شناسائى و معرفت ائمه اطهار هزار در بروى ما و شما بگشايد كه از هر درى هزار در ديگر گشوده گردد. بحار الأنوار ، ج‏53، ص: 93                       

وجه شباهت نهم : خورشید و سیارات

اگر تحقیقی انجام دهید در مورد رابطه بین خورشید و دیگر سیارات متوجه می‌شوید که خورشید ستاره ای است که نیروی جاذبه آن نه سیاره منظومه شمسی را به دور خود نگاه میدارد. به عبارت دیگر اگر خورشید نباشد همه چی متلاشی و نابود می‌گردد .

اگر امامی نباشد در این عالم همه چیز نابود می‌شود. همانطور که در روایات به این مطلب اشاره شده است که در ضمیمه تحقیق خواهد آمد. ان شاء الله.