قرآن درباره کسانی که به خاطر فرار از مرگ به جنگ نمی‌روند، می‌فرماید:

أَيْنَمٰا تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ اَلْمَوْتُ وَ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ… (النساء، 78﴾

هر کجا باشید، هر چند در قلعه‌های مرتفع و استوار، مرگ شما را در می‌یابد.

توضیح این که زمان مرگ آدمی، بر اساس تقدیر الهی است و علت اصلی آن قبض روح توسط فرشتگان مسئول مرگ است. عللی که ما در مرگ اشخاص مشاهده می‌کنیم، اسباب ظاهری برای تنفیذ تقدیر الهی است.

از این رو اگر مرگ آدمی فرا رسد، اگر چه به دژهای مستحکم هم پناه ببرد و تمامی علل ظاهری مرگ را از خود دور کند، باز هم مرگ به سراغ او خواهد آمد. بنا بر این در زمان تقدیر شده مرگ (و نه علل ظاهری آن)، فرار از جنگ اثری ندارد. تنها تفاوت آن تغییری است که ممکن است ما در اسباب ظاهری آن مشاهده نماییم.

بر این اساس رفتن به زیارت امام حسین علیه السلام، تأثیری در علت حقیقی مرگ نخواهد داشت. بلکه حد اکثر اسباب ظاهری مرگ را تغییر می‌دهد.

تا این جا عدم تأثیر زیارت، همانند جنگ، در اجل واقعی روشن شد.

اما مشکله این است که بر اساس روایات، زیارت موجب طول عمر می‌شود. حال آن زائر در این راه کشته شده است.

این گونه روایات همانند اثرات دارویی است که در جای خود بیان شده است. مثلا این دارو یا این گیاه درمان قطعی فلان بیماری است. یا این سم قطعا کشنده است. تردیدی نیست که بسیاری از اثرات شیمیایی داروها و سموم به تجربه قطعی ثابت شده است.

اما همین اثرات قطعی، در شرایط خاصی عمل می‌کند و به عبارت فنی تنها مقتضی است و عملکرد هر مقتضی مشروط به وجود شرایط لازم و نبودن مانع است.

روایات طول عمر زائر امام حسین علیه السلام نیز از همین قبیل است. یعنی اگر مانعی برای آن وجود نداشته باشد، قطعا اثر آن یعنی طول عمر، مرتب می‌گردد.

از این رو، بر اساس این روایات، اثر طول عمر برای اکثر قریب به اتفاق زائرین قطعا مرتب می‌شود.

اما نسبت به درصد بسیار بسیار اندک که در این سفر کشته می‌شوند، باید توجه داشت که این درصد بسیار اندک همانهایی هستند که ظاهر شدن اثر زیارت امام حسین علیه السلام در طول عمر آنها، دچار موانع معنوی شده است.

از این رو به اصل تأثیر و مقتضی آن صدمه‌ای نمی‌زند.

البته این موانع معنوی، جلوگیر فضل خداوند نمی‌شود. چرا که خداوند به فضل خود با اجر بهتر و برتر از طول عمر، آن را جبران خواهد نمود.

این مطلب شواهد بسیاری دارد. از جمله در بحث دعا، وعده قطعی خداوند اجابت دعاست. اما در مواردی که اجابت دعا به مصلحت نباشد، خداوند به اضعاف مضاعف آن را جبران می‌کند، آن چنان که دعا کننده در روز قیامت، وقتی پاداش الهی در مورد دعاهای استجابت نشده را می‌بیند، آرزو می‌کند که ای کاش یک دعای من در دنیا اجابت نشده بود و همگی ذخیر قیامت می‌شد.

نسبت به طول عمر زائر هم این چنین است. در مورد زائری که در راه زیارت شهید شده باشد خداوند به اضعاف مضاعف جبران خواهد نمود.

اما هم چنان که گفتیم این درصد بسیار بسیار اندک هستند. اما عمده زائرین، این اجر الهی نصیب آنان می‌گردد.

همان گونه که در قرآن اشاره رفته و در روایات تصریح شده است، قتل غیر از مرگ است.

هر فردی هم قتل دارد و هم مرگ. کسانی که به مرگ از دنیا می‌روند، پس از رجعت دوباره به دنیا باز گشته و با قتل از دنیا خواهند رفت و بالعکس.

مستند این مطلب در انتهای مطلب خواهد آمد.

بنا بر این کسانی که در راه زیارت امام حسین علیه السلام کشته شوند، ممکن است پس از رجعت به عمرشان افزوده شود. از این رو این اثر زیارت امام حسین علیه السلام برای کشته شده‌گان نیز مترتب خواهد شد.

در نتیجه روایات یاد شده در طول عمر زائر، شامل درصد بسیار اندک کشته شده‌گان در راه زیارت نیز خواهد شد.

مستندات:

عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَيْسَ مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ لَهُ قَتْلَةٌ وَ مَوْتَةٌ إِنَّهُ مَنْ قُتِلَ نُشِرَ حَتَّى يَمُوتَ وَ مَنْ مَاتَ نُشِرَ حَتَّى يُقْتَلَ ثُمَّ تَلَوْتُ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع هَذِهِ الْآيَةَ كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ‏ فَقَالَ وَ منشوره [مَنْشُورَةٌ] قُلْتُ قَوْلُكَ وَ منشوره [مَنْشُورَةٌ] مَا هُوَ فَقَالَ هَكَذَا أنزل [نَزَلَ‏] بِهَا جَبْرَئِيلُ عَلَى مُحَمَّدٍ ص كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ و منشوره [مَنْشُورَةٌ] ثُمَّ قَالَ مَا فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ أَحَدٌ بَرٌّ وَ لَا فَاجِرٌ إِلَّا وَ يُنْشَرُ أَمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَيُنْشَرُونَ إِلَى قُرَّةِ أَعْيُنِهِمْ وَ أَمَّا الْفُجَّارُ فَيُنْشَرُونَ إِلَى خِزْيِ اللَّهِ إِيَّاهُمْ أَ لَمْ تَسْمَعْ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ وَ لَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى‏ دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ وَ قَوْلَهُ يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ قُمْ فَأَنْذِرْ يَعْنِي بِذَلِكَ مُحَمَّداً ص قِيَامَهُ فِي الرَّجْعَةِ يُنْذِرُ فِيهَا وَ قَوْلَهُ إِنَّها لَإِحْدَى الْكُبَرِ نَذِيراً لِلْبَشَرِ يَعْنِي مُحَمَّداً ص نَذِيرٌ لِلْبَشَرِ فِي الرَّجْعَةِ وَ قَوْلَهُ هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ قَالَ يُظْهِرُهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي الرَّجْعَةِ وَ قَوْلَهُ حَتَّى إِذا فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً ذا عَذابٍ شَدِيدٍ هُوَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ إِذَا رَجَعَ فِي الرَّجْعَةِ قَالَ جَابِرٌ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ رُبَما يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كانُوا مُسْلِمِينَ قَالَ هُوَ أَنَا إِذَا خَرَجْتُ أَنَا وَ شِيعَتِي‏ بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏53، ص: 65

عَنْ زُرَارَةَ قَالَ كَرِهْتُ أَنْ أَسْأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ ع فِي الرَّجْعَةِ فَاحْتَلْتُ مَسْأَلَةً لَطِيفَةً لِأَبْلُغَ بِهَا حَاجَتِي مِنْهَا فَقُلْتُ أَخْبِرْنِي عَمَّنْ قُتِلَ مَاتَ قَالَ لَا الْمَوْتُ مَوْتٌ وَ الْقَتْلُ قَتْلٌ فَقُلْتُ مَا أَحَدٌ يُقْتَلُ إِلَّا مَاتَ قَالَ فَقَالَ يَا زُرَارَةُ قَوْلُ اللَّهِ أَصْدَقُ مِنْ «1» قَوْلِكَ قَدْ فَرَّقَ بَيْنَ الْقَتْلِ وَ الْمَوْتِ فِي الْقُرْآنِ فَقَالَ ع أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ «2» وَ قَالَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَى اللَّهِ تُحْشَرُونَ «3» فَلَيْسَ كَمَا قُلْتَ يَا زُرَارَةُ الْمَوْتُ مَوْتٌ وَ الْقَتْلُ قَتْلٌ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقًّا «4» قَالَ فَقُلْتُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ «5» أَ فَرَأَيْتَ مَنْ قُتِلَ لَمْ يَذُقِ الْمَوْتَ فَقَالَ لَيْسَ مَنْ قُتِلَ بِالسَّيْفِ كَمَنْ مَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ إِنَّ مَنْ قُتِلَ لَا بُدَّ أَنْ يَرْجِعَ إِلَى الدُّنْيَا حَتَّى يَذُوقَ الْمَوْتَ. بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏53، ص: 65