از آنجایی كه «حركت از صفر» و «تحقیق در تحقیق» در حوزه دین تا كنون مطرح نبوده است، بیشترین حركتهای شناختی حوزه دین، اختصاص به پاسخ تهاجمات و بیان حقایق دین بوده است.

و از آنجایی تهاجمات به دین از كانونهای مختلف و به شكل پراكنده در طول زمان صورت پذیرفته است، تدافعات نیز به تناسب تهاجمات، به شكل جامعی سامان نداشته است.

هر چند تلاش سلف صالح در دفاع از حریم دین را با هیچ میزانی نمی‌توان ارج نهاد، و بهای مطالب نابی را كه در این تدافعات مطرح و تحقیق شده است با هیچ قیمتی نمی‌توان ارزش گذاری نمود، اما اگر دانش پژوهان نوپا بخواهند بر سفره زحمات سلف بنشینند و از حاصل كاشت آنان خوشه چینند، به خاطر پراكندگی مطالب مسلما به آسانی به معظم زحمتهای طاقت فرسای سلف صالح دست نخواهند یافت تا چه رسد به تمامی خون دل آنان.

گذشته از این، تدافعات در موقعیتهای مشابه و مكرر، به آشفته بازاری حركتها تدافعی انجامیده كه از جمله مهمترین آشفتگی‌ها، تكرارهای فوق العاده خسته كننده و اسلوبهای پراكنده و احیانا غیر متناسب با تهاجم بوده است.

آنچه بدان اشاره رفت و دیگر مسایل، سامان دهی حركتهای تدافعی را بسیار حیاتی می‌‌نماید. این ساماندهی در چند مرحله عملیاتی می‌شود.