حركتهای انسان داراي انواع گوناگوني است.
مسلما جایگاه تمامی حرکتهای انسان یکسان نیست و هر کدام از ارزش خاصی برخوردار هستند.
از اين رو لازم آنها را بشناسيم تا با جایگاه و ارزش آنها آشنا شویم.

توسعه صلح، آرزوی دیرینه‌ی هر انسانی است.
ناگفته پیداست که هر آرزوی بلندی در گرو تلاش و جنگیدن برای به دست آوردن آن است. از این رو برای توسعه صلح نیز باید جنگید.
دشمن صلح، جنگ است. پس برای دست یافتن به صلح، باید با جنگ، جنگید.
جنگ با جنگ در واقع روی دوم سکه توسعه صلح است.
جنگیدن با جنگ یا همان توسعه صلح، در دو حوزه قابل پی‌گیری است: توسعه صلح در حوزه شناخت و توسعه صلح در حوزه عمل و اجراء.
از توسعه صلح در حوزه شناخت آغاز می‌کنیم.
مسلما توسعه صلح در حوزه شناخت، با حرکتها شناختی صورت می‌پذیرد.
در این بخش خواهیم دید که حرکتهای شناختی مناسب برای توسعه صلح کدام است.
به تعبیر دیگری با کدام حرکتهای شناختی می‌توان با جنگ جنگید.

پس از شناخت انواع حركتها و برخی از ویژگی‌های آنها، طبقه بندی آنها ضروری است تا شناخت حركتهای اولویت‌دار امكان یابد و بتوانیم برنامه‌ی اجرایی آن را تدوین نماییم. اما در آغاز توجه به دو طبقه بندی لازم است.
حركتها با دو طبقه‌بندی مهم از یكدیگر جدا می‌شوند:
۱- حركت عملی
۲- حركت شناختی
2.1- حركت شناختی آزاد
2.2- حركت شناختی وابسته به جبهه‌ی معین.

توسعه صلح در گرو حرکت شناختی و حرکت عملی است.
توسعه صلح از منظر عملی و اجرایی به مبحث «توسعه قدرت» و شاخه‌ی «رسانه‌ها» و فروعات «مناظره»، «تبلیغ» و… مرتبط است.
این نوشتار بر حرکت شناختی متمرکز است. حركت ادراكی همیشه در راستای توسعه‌ی شناخت صورت می‌پذیرد.
در مباحث پیشین با شش نوع حركت عمده، برای توسعه‌ی شناخت آشنا شدیم كه هر كدام بر اساس وضعیت خاص و از منظر ویژه‌ای پیشنهاد می‌شد.
اینک شایسته است نیم نگاهی به اسلوب و قوانین متفاوت حركتهای شناختی بیفكنیم، تا حرکتهای ادراکی تعریف شده را بیشتر و بهتر بشناسیم.

گذشت كه توسعه‌ي صلح، در گروي توسعه‌ي شناخت (با تمام زير شاخه‌هاي آن) است. اما اين پرسش جا دارد كه اگر در توسعه‌‌ي شناخت به موفقيت رسيديم، دستيابي به صلح تضمين شده است يا خير؟ به سخني ديگر آيا توسعه‌‌ي شناخت، شرط كافي توسعه‌‌ي صلح است يا شرط لازم؟…
با تأمل در مطالب فوق، پاسخ پرسش مطرح شده را مي‌يابيم و به اين نتيجه مي‌رسيم كه دستيابي به صلح در صورتي ممكن است كه:
1- در ساحت نظر (حركت شناختي):
1.1- حركت شناختي به درستي و كامل انجام شود؛
1.2- از پيشگيري و دفع حركت شناختيِ هواپرستانه در جبهه مخالف (شبهه افكني) غفلت ورزيده نشود؛
2- در ساحت عمل (حركت عملي):
2.1- ضميمه شدن حركتهاي عملي لازم مانند تبليغ و… ضروري است
2.2- موانع دفع شود اعم از:
2.2.1- موانع دروني؛ حاكميت غريزه بر عقل (و به خدمت گرفتن عقل براي ارضاي غرايز)؛
2.2.2- موانع بروني؛ قدرتهاي جنگ طلب؛
در اين صورت تفاهم شناختي از تفاهم عملي تفكيك پذير نيست، و مي‌توان با توسعه‌ي شناخت، توسعه‌ي صلح را تضمين نمود. بنا بر اين توسعه‌ي شناختي، تنها شرط لازم توسعه‌ي صلح است و نه شرط كافي…

تا كنون با برخي از حركتهاي شناختي آشنا شده‌ايم و به زودي ويژگي‌هاي هر يك را نيز مي‌شناسيم و خواهيم ديد در برخي از موارد (كه اندك هم نيست) لازم است از حركتهاي تركيبي استفاده نمود؛ از اين جهت با حركتهاي بسيار متنوعي سر و كار پيدا مي‌كنيم. اما محورهاي بنيادين اين حركتهاي متنوع، محدود مي‌باشد؛ از اين رو بسيار مناسب است كه در آغاز با اساس حركتهاي شناختي آشنا شويم. هر چند عقل آدمي در پي «كشف حقيقت» است و سرشت انساني «انصاف» را مي‌طلبد، و باور دين مداران، «مسؤليت» پاسخ گويي در قيامت را؛ اما متأسفانه تمامي حركتهاي شناختي كه با آنها سر و كار داريم چنين نيستند، و بسيار ديده مي‌شود مباحث علمي نيز به نيرنگ و تزوير آلوده شده‌اند. از اين رو مي‌توان گفت محور عمومي تمامي حركتها عبارت است از: عقل محوري و حقيقت جويي و مسؤليت پذيري هواپرستی در ادامه به توضیح این دو مطلب می‌پردازیم.

در این میان حركتهای تفاهمی ـ‌كه هدف عمده‌ی پروژه می‌باشند‌ـ بسیار ناشناخته هستند؛ از این رو شناختن بیشتر آن دو ضرورت بیشتری دارد.
حركت تدافعی علاوه بر آشنایی عمومی نسبت به آن، با توضیح بیشتری گذشت، به نظر می‌رسد این اندازه توضیح برای گامهای نخستین متناسب باشد. ولی دو نكته مهم در رابطه با حركت تدافعی باقی مانده است كه در بحث مهم «کدامین دین؟!» و «ساماندهی و اولویتهای حركت تدافعی» به آن می‌پردازیم…

از آنجایی تهاجمات به دین از كانونهای مختلف و به شكل پراكنده در طول زمان صورت پذیرفته است، تدافعات نیز به تناسب تهاجمات، به شكل جامعی سامان نداشته است…
اگر دانش پژوهان نوپا بخواهند بر سفره زحمات سلف بنشینند و از حاصل كاشت آنان خوشه چینند، به خاطر پراكندگی مطالب مسلما به آسانی به معظم زحمتهای طاقت فرسای سلف صالح دست نخواهند یافت تا چه رسد به تمامی خون دل آنان.
گذشته از این، تدافعات در موقعیتهای مشابه و مكرر، به آشفته بازاری حركتها تدافعی انجامیده كه از جمله مهمترین آشفتگی‌ها، تكرارهای فوق العاده خسته كننده و اسلوبهای پراكنده و احیانا غیر متناسب با تهاجم بوده است…

پيش از اين مكررا به اهداف بلند پروازانه‌ي پروژه «گام به گام در جستجوی صلح» اشاره كرده‌ايم و انشاء الله در نوشتاري جداگانه به تفصيل از آن سخن خواهيم گفت. اما خوب است اهداف اوليه‌اي را معرفي نماييم، تا از سويي درك هدف پروژه را براي برخي از مخاطبين آسانتر نمايد و از سوي ديگر در مرحله‌ي اجرا چندان آرماني عمل نكرده باشيم. در بحث «دفاع از كدامين دين؟!» با بيان اصول موضوعه‌اي، دين مورد نظر در اين نوشتار را معرفي نموديم كه شامل اين موارد بود: 1ـ بنياد دين 2ـ ستونهاي اصلي دين 3ـ ضروريات عمومي دين 4ـ ضروريات تخصصي دين 5ـ غير ضروريات. چگونگي تبيين و دفاع از گامهاي بيان شده‌ي دين يكسان نيست؛ از اين رو بايد در چند مرحله به آن پرداخت.

توسعه صلح در گرو دو حرکت عملی و شناختی است. از این رو تحقق یافتن این مهم در دو مرحله امکان پذیر می‌گردد:
توسعه صلح شناختی که چگونگی دست یافتن به صلح را به ما می‌شناساند.
توسعه صلح عملی که در مرحله عمل صلح را اجرا می‌کند.
به توضیحی که پیش از این گذشت، توسعه‌ی شناختی، موتور توسعه‌ی قدرت است، پس پرداختن به توسعه صلح شناختی نسبت به توسعه صلح عملی اولویت دارد. لذا بر حرکتهای در راستای توسعه صلح شناختی متمرکز شدیم.
اینک عصاره آن چه در این باره گذشت را ارایه می‌دهیم…
2- حركت تفاهمی
2.1- حركت از نقطه‌ی صفر
2.2- تحقیق در تحقیق (این حركت نیز چندان مورد توجه نبوده است؛ اما اهمیت ویژه‌ای دارد؛ از این رو در این پروژه اولویت دوم را دارد)
3- حركت تدافعی
4- حركت تهاجمی و ارشادی (اولویت دهم و یازدهم)

پس از شناخت انواع حرکتهای شناختی شایسته است به پیشینه این حرکتها را در منابع وحیانی نگاهی بیفکنیم.
انواع حرکتهای شناختی در منابع وحی به خوبی مشاهده می‌شود.
برای پیدا کردن رد پای حرکتهای شناختی در روایات، در دو فصل از کتاب تفسیر امام حسن عسگری علیه السلام تحقیق بسیار کوتاهی شده است. این تحقیق گواه خوبی است بر غنای منابع وحی در این زمینه.
با تذكر به اين كه برخي از نكات مطرح شده، خارج از دائره‌ي توسعه شناختي است، توجه شما را به این مطلب جلب می‌کنم.
ابتدا به نمونه‌هايي از سلاحهاي تهاجمي متنوع دشمن و چگونگي دفاع در مقابل آن اشاره مي‌كنيم.
الف) اسلحه‌ي دشمن
اسلحه‌ي اول دشمن ؛ چرب زباني (يريد أن يضله بفضل لسانه و بيانه أفضل)
اسلحه‌ي دوم دشمن؛ سرزنش ديني (يعيرونهم بدينهم)
اسلحه‌ي سوم دشمن؛ اتهام كوته فكري (يسفهون أحلامهم)
اسلحه‌ي چهارم دشمن؛ وسوسه
اسلحه‌ي پنجم دشمن؛ دام گذاري
ب) انواع حركتها
گشودن قفل شبهات از دلها
فاش كردن شبهات
بيان حقايق به بهترين شكل (شكل واقعي حق)
نشان دادن باطل به زشت‌ترين شكل (شكل واقعي باطل)
آموزش و شناساندن چگونگي ابطال حيله‌هاي دشمن
دلير ساختن و جرأت بخشيدن نيروهاي خودي
ياري دوستان خدا در مقابل دشمنان خدا
بستن مرزهاي مورد حمله‌ي دشمن
خنثي كردن دامهاي دشمنان
شكست دشمنان با براهين الهي
منهزم ساختن متجاوزين به دين
تسلط بر دشمنان ظاهري و باطني
و اينك به چند حديث از احادیثی که مستند عناوين فوق توجه نماييد…
این اشاره گذرا به اهميت حركتهاي شناختي در آينه‌ي وحي، اندکی از افق بلند دین در مسائل بنیادین معرفت را آشکار ساخت. مسلما نگاه دین به حرکتهای شناختی در گرو تحقیقی بس گسترده و عمیق در قرآن و روایات است که تحقیق مستقلی را می‌طلبد.