گشودن گره مجهولات، در گرو تحقیقات است و البته و صد البته تحقیقات درست.
درستی یک تحقیق نیز در گرو دو چیز است:
در درجه نخست شناختن درست خود تحقیق
در درجه دوم اجراء درست تحقیق
شناختن درست تحقیق، نیازمند تحقیق در خود تحقیق است. از این رو «تحقیق در تحقیق» حیاتی‌ترین و بنیادی‌ترین مسئله در گشودن گره مجهولات است.
به «تحقیق در تحقیق» از دو منظر می‌شود نگریست:
«تحقیق در تحقیق» از منظر خرد
«تحقیق در تحقیق» از منظر وحی
ممکن است افراد مبتدی میان عنوان تحقیق و وحی تنافی ببینند. چرا که در دید بیشتر ناآگاهان، وحی مظهر تعبد است نه تعقل و «تحقیق در تحقیق» یکی از نخستین پایه‌های تعقل است.
اگر «تحقیق در تحقیق» از منظر خرد به درستی شناخته شود و سپس بی‌طرفانه به نگاه وحی به تحقیق پرداخته شود، جایگاه بلند نگاه وحی به خردورزی به خوبی آشکار شده و یک گام به شناخت خردورزانه‌ترین دین نزدیک‌تر می‌گردیم.
با دو نوشتار درباره «تحقیق در تحقیق» از منظر خرد و وحی، این بحث مهم را آغاز می‌کنیم.
تحقيق در تحقيق نگاهی به بنيادی‌ترين بنياد ادراكی
تحقیق در «استنباط»
پیش از هر چیزی توجه نکته سنجان را به این نکته اساسی جلب می‌کنیم که «تحقیق در تحقیق» یکی از شاخه‌های دستگاه شناخت است. «دستگاه شناخت» شامل مباحثی است همچون:
عقل شناسی
شناخت شناسی
تحقیق شناسی («تحقیق در تحقیق»)
ضمانت درستی استنباط
و…
با ما همراه باشید.