دستورات الهي دو قسم است:
1. دستوراتي که تعبدي است و عقل بشر در کم و کيف آن راه ندارد مگر با راهنمايي ائمه (مانند نماز، روزه، خمس، زکات)
2. دستوراتي که تعبدي نيست و هر کسي از هر دين و ملتي به آن اعتراف دارند. (غيبت، دروغ، حسن خلق، بر والدين و…)
با توجه به آن چه در روايات است گروه دوم باز دو قسم است:
1. قسمي که استثناء دارد:
مثال 1: دروغي که در روايت است باعث ايجاد بوي گندي در دهان است که ملائک متأذي مي‌شوند و دروغگو را لعن مي‌کنند يا در روايت است که هر کس دروغ بگويد ولو به شوخي طعم ايمان را نميچشد، اگر براي اصلاح بين الناس باشد يا براي حفظ جان و مال خود يا مؤمن ديگري باشد يا در جنگ براي فريب دشمن حرام نيست بلکه گاهي مستحب و واجب هم مي‌شود.
مثال 2: غيبت که اشد است از زنا و خوردن گوشت ميته برادر مؤمن است، در مورد غير اهل ايمان استثنا شده.
2. قسمي استثناء ندارد:
مثال 1: بر والدين که در قرآن مکررا در کنار توحيد قرار داده شده است.
آیه ۱: وَ إِذْ أَخَذْنا ميثاقَ بَني إِسْرائيلَ لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ ذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكينِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَليلاً مِنْكُمْ وَ أَنْتُمْ مُعْرِضُونَ (بقره/83)
آیه ۲: وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ بِذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكينِ وَ الْجارِ ذِي الْقُرْبى وَ الْجارِ الْجُنُبِ وَ الصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبيلِ وَ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ مَنْ كانَ مُخْتالاً فَخُوراً (نساء/36)
آیه 3: قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتي حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (انعام/151)
آیه ۴: وَ قَضى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً كَريماً (إسراء/23)
مثال 2: اداء امانت
در روايتي که خواهد آمد اداي امانت حتي نسبت به ابن ملجم هم لازم است.
مثال 3: وفاي به عهد
روايت: عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: ثَلَاثٌ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِأَحَدٍ فِيهِنَّ رُخْصَةً (از امام صادق: ثلاثة لا عذر لاحد فيها) أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ بِرُّ الْوَالِدَيْنِ بَرَّيْنِ كَانَا أَوْ فَاجِرَيْنِ. (الكافي/ ج2/ص162/باب البر بالوالدين/ح15، الكافي/ج5/ص132/باب أداء الأمانة/ح1)
دستورات الهي دو قسم است:
1. دستوراتي که تعبدي است و عقل بشر در کم و کيف آن راه ندارد مگر با راهنمايي ائمه (مانند نماز، روزه، خمس، زکات)
2. دستوراتي که تعبدي نيست و هر کسي از هر دين و ملتي به آن اعتراف دارند. (غيبت، دروغ، حسن خلق، بر والدين و…)
با توجه به آن چه در روايات است گروه دوم باز دو قسم است:
1. قسمي که استثناء دارد:
مثال 1: دروغي که در روايت است باعث ايجاد بوي گندي در دهان است که ملائک متأذي مي‌شوند و دروغگو را لعن مي‌کنند يا در روايت است که هر کس دروغ بگويد ولو به شوخي طعم ايمان را نميچشد، اگر براي اصلاح بين الناس باشد يا براي حفظ جان و مال خود يا مؤمن ديگري باشد يا در جنگ براي فريب دشمن حرام نيست بلکه گاهي مستحب و واجب هم مي‌شود.
مثال 2: غيبت که اشد است از زنا و خوردن گوشت ميته برادر مؤمن است، در مورد غير اهل ايمان استثنا شده.
2. قسمي استثناء ندارد:
مثال 1: بر والدين که در قرآن مکررا در کنار توحيد قرار داده شده است.
آیه ۱: وَ إِذْ أَخَذْنا ميثاقَ بَني إِسْرائيلَ لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ ذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكينِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَليلاً...