سبک زندگی انسان ابعاد متفاوتی دارد.
از یک سو نشان دهنده شخصیت خود فرد است.
و از دیگر سو فرهنگ و تفکری را معرفی می‌کند که فرد زیر مجموعه پذیرفتگان آن است.
وقتی سبک زندگی انسان بیانگر یک فرهنگ و یک تفکر باشد، خواه ناخواه این فرهنگ و تفکر نیز مورد قضاوت دیگران قرار خواهد گرفت.
اینجاست که کیفیت عملکرد فرد، علاوه بر قضاوت دیگران نسبت به خود فرد، موجب قضاوت نسبت به یک تفکر هم می‌گردد.
در گام سوم علاوه بر فرد و تفکر او، تمامی افرادی که این تفکر را پذیرفته‌اند نیز مورد قضاوت قرار می‌گیرند.
به همین دلیل سبک زندگی را نمی‌توان در چهار چوب حریم خصوصی فرد محصور و محبوس نمود.
این امر نشان از تأثیر گذاری عملکرد فردی بر جامعه است و نیز خط بطلانی است بر این مَثَل که «هر کسی را در قبر خودش می‌گذارند».
بدیهی است که اگر سبک زندگی نشان از مثبت بودن تفکر داشته باشد، دیگران هم بدان ترغیب شده و اگر وجهه منفی داشته باشد، موجب رویگردانی دیگران از این تفکر می‌گردد.
به همین دلیل در منابع وحیانی دعوت عملی و زینت بودن برای اهل بیت علیهم السلام مطرح شده است.
زینت ما باشید نه ننگ و عار! (با رفتار پسندیده) ما را نزد مردم محبوب سازید و (با رفتار ناپسند) موجب بغض آنان نسبت به ما نشوید (با عملکردتان) مودت مردم تمام و کمال به سوی ما بکشانید و هر زشتی را از ما دفع کنید. چرا که هر خوبی که در مورد ما گفته شود ما واقعا اهل آن هستیم ولی هر بدی که در مورد ما گفته شود پس سوگند به خدا که ما چنین نیستیم…
عَنْ كَثِيرِ بْنِ عَلْقَمَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَوْصِنِي فَقَالَ أُوصِيكَ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ وَ الْعِبَادَةِ وَ طُولِ السُّجُودِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ حُسْنِ الْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَنَا مُحَمَّدٌ ص صِلُوا عَشَائِرَكُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاكُمْ وَ احْضُرُوا جَنَائِزَكُمْ وَ كُونُوا لَنَا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا عَلَيْنَا شَيْناً حَبِّبُونَا إِلَى النَّاسِ وَ لَا تُبَغِّضُونَا إِلَيْهِمْ جَرُّوا إِلَيْنَا كُلَّ مَوَدَّةٍ وَ ادْفَعُوا عَنَّا كُلَّ قَبِيحٍ فَمَا قِيلَ فِينَا مِنْ خَيْرٍ فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ مَا قِيلَ فِينَا مِنْ شَرٍّ فَوَ اللَّهِ مَا نَحْنُ كَذَلِكَ لَنَا حَقٌّ فِي كِتَابِ اللَّهِ وَ قَرَابَةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص
عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ يَا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ إِنَّكُمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إِلَيْنَا كُونُوا لَنَا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا عَلَيْنَا شَيْناً- مَا يَمْنَعُكُمْ أَنْ تَكُونُوا مِثْلَ أَصْحَابِ عَلِيٍّ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ فِي النَّاسِ إِنْ كَانَ الرَّجُلُ مِنْهُمْ لَيَكُونُ فِي الْقَبِيلَةِ فَيَكُونُ إِمَامَهُمْ وَ مُؤَذِّنَهُمْ وَ صَاحِبَ أَمَانَاتِهِمْ وَ وَدَائِعِهِم
در برخی از روایات به دعوت عملی تصریح شده است.
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: «كُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِأَعْمَالِكُمْ، وَ لَا تَكُونُوا دُعَاةً بِأَلْسِنَتِكُمْ
مردم را با اعمالتان به ما دعوت کنید نه (تنها) با زبانتان!
عَنِ ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ لِيَرَوْا مِنْكُمُ الْوَرَعَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ الصَّلَاةَ وَ الْخَيْرَ فَإِنَّ ذَلِكَ دَاعِيَةٌ.
امام صادق علیه السلام فرموده است: به غیر زبانتان دعوت کننده مردم به ما باشید باید مردم از شما ورع و اجتهاد و نماز و کار خوب ببینند. پس به راستی که این روش دعوت کننده مردم است.
عن ابيعبد اللّه عليه السلام قال: كونوا دعاة للناس بغير السنتكم ليروا منكم الاجتهاد و الصدق و الورع.
عَنْ أَبِي أُسَامَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ عَلَيْكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ حُسْنِ الْخُلُقِ وَ حُسْنِ الْجِوَارِ وَ كُونُوا دُعَاةً إِلَى أَنْفُسِكُمْ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ بِطُولِ الرُّكُوعِ وَ السُّجُودِ فَإِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا أَطَالَ الرُّكُوعَ وَ السُّجُودَ هَتَفَ إِبْلِيسُ مِنْ خَلْفِهِ وَ قَالَ يَا وَيْلَتَاهُ أَطَاعُوا وَ عَصَيْتُ وَ سَجَدُوا وَ أَبَيْتُ.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ فِي حَدِيثٍ كُونُوا دُعَاةً إِلَى أَنْفُسِكُمْ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ وَ كُونُوا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا شَيْناً.
قَالَ أَبِي ع: كُونُوا مِنَ السَّابِقِينَ بِالْخَيْرَاتِ وَ كُونُوا وَرَقاً لَا شَوْكَ فِيهِ فَإِنَّ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ كَانُوا وَرَقاً لَا شَوْكَ فِيهِ وَ قَدْ خِفْتُ أَنْ تَكُونُوا شَوْكاً لَا وَرَقَ فِيهِ وَ كُونُوا دُعَاةً إِلَى رَبِّكُمْ وَ أَدْخِلُوا النَّاسَ فِي الْإِسْلَامِ وَ لَا تُخْرِجُوهُمْ مِنْهُ وَ كَذَلِكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ يُدْخِلُونَ النَّاسَ فِي الْإِسْلَامِ وَ لَا يُخْرِجُونَهُمْ مِنْهُ.
در برخی از روایت به این که دعوت عملی سرعت جذب بیشتری دارد اشاره شده است.
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ص أَنَّهُ قَالَ لِلْمُفَضَّلِ أَيْ مُفَضَّلُ قُلْ لِشِيعَتِنَا كُونُوا دُعَاةً إِلَيْنَا بِالْكَفِّ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ اجْتِنَابِ مَعَاصِيهِ وَ اتِّبَاعِ رِضْوَانِ اللَّهِ فَإِنَّهُمْ إِذَا كَانُوا كَذَلِكَ كَانَ النَّاسُ إِلَيْنَا مُسَارِعِينَ.
از این رو در این بخش سبک زندگی بزرگان و سیره عملی آنها را می‌آوریم.
اطلاع از سیره عملی بزرگان، راهنمای خوبی برای شناخت کیفیت تأثیر گذاری عملی است و مبلغین را به سبک زندگی مناسب برای دعوت به دین تشویق می‌کند.
مسلما دعوت عملی به راحتی گره‌های بسیاری را از مشکل تبلیغ می‌گشاید.