یکی از ویژگی‌های بهشت این است که هر آن چه آدمی بخواهد و به آن میل کند برایش آماده و مهیاست. به برخی از منابع توجه کنید:

يُطافُ عَلَيْهِمْ بِصِحافٍ مِنْ ذَهَبٍ وَ أَكْوابٍ وَ فيها ما تَشْتَهيهِ‏ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَ أَنْتُمْ فيها خالِدُونَ (زخرف71)

سيني‌هايی از طلا و جام‏هايی در برابر آنان می‏گردانند، و در آنجا آنچه دلها آن را بخواهند و ديدگان را خوش آيد [هست‏] و شما در آن جاودانيد.

لا یسْمَعُونَ حَسیسَها وَ هُمْ فی‏ مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ (انبیاء102)

صدای آن (دوزخ) را نمی‏شنوند، و آنان در میان آنچه دلهایشان بخواهد جاودانند.

إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی‏ كُنْتُمْ تُوعَدُونَ (30) نَحْنُ أَوْلِیاؤُكُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ وَ لَكُمْ فیها ما تَشْتَهی‏ أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فیها ما تَدَّعُونَ (31) نُزُلاً مِنْ غَفُورٍ رَحیمٍ (فصلت32)

در حقیقت، كسانی كه گفتند: «پروردگار ما خداست»؛ سپس ایستادگی كردند، فرشتگان بر آنان فرود می‏آیند [و می‏گویند:] «هان، بیم مدارید و غمین مباشید، و به بهشتی كه وعده یافته بودید شاد باشید.  در زندگی دنیا و در آخرت دوستانتان ماییم، و هر چه دلهایتان بخواهد در [بهشت‏] برای شماست، و هر چه خواستار باشید در آنجا خواهید داشت؛  روزی آماده‏ای از سوی آمرزنده مهربان است.»

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَها تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ لَهُمْ فيها ما يَشاؤُنَ كَذلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقينَ (نحل31)

بهشتهای عدن كه در آن داخل می‏شوند؛ رودها از زير [درختان‏] آنها روان است؛ در آنجا هر چه بخواهند برای آنان [فراهم‏] است. خدا اين گونه پرهيزگاران را پاداش می‏دهد.

لَهُمْ ما يَشاؤُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِكَ جَزاءُ الْمُحْسِنينَ (زمر34)

برای آنان، هر چه بخواهند پيش پروردگارشان خواهد بود. اين است پاداش نيكوكاران.

لَهُمْ فيها ما يَشاؤُنَ خالِدينَ كانَ عَلی‏ رَبِّكَ وَعْداً مَسْؤُلاً (فرقان16)

جاودانه هر چه بخواهند در آنجا دارند. پروردگار تو مسؤول [تحقق‏] اين وعده است.

الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ في‏ رَوْضاتِ الْجَنَّاتِ لَهُمْ ما يَشاؤُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبيرُ (شوری22)

كسانی كه ايمان آورده و كارهای شايسته كرده‏اند در باغهای بهشتند. آنچه را بخواهند نزد پروردگارشان خواهند داشت؛ اين است همان فضل عظيم.

وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقينَ غَيْرَ بَعيدٍ (31) هذا ما تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفيظٍ (32) مَنْ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنيبٍ (33) ادْخُلُوها بِسَلامٍ ذلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ (34) لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فيها وَ لَدَيْنا مَزيدٌ (ق35)

و بهشت را برای پرهيزگاران نزديك گردانند، بی‏آنكه دور باشد. [و به آنان گويند:] اين همان است كه وعده يافته‏ايد [و] برای هر توبه‏كار نگهبانِ [حدود خدا] خواهد بود: آنكه در نهان از خدای بخشنده بترسد و با دلی توبه‏كار [باز] آيد. به سلامت [و شادكامی‏] در آن درآييد [كه‏] اين روزِ جاودانگی است. هر چه بخواهند در آنجا دارند، و پيش ما فزونتر [هم‏] هست.

عظمت ویژگی «هر آن چه که بخواهد» در صورتی روشن می‌شود که با قدرت نفس و دائره مشتهیات آن آشنا باشیم.

این ویژگی بهشتی شامل همه نعمتهای معنوی و مادی می‌گردد.

در میان نعمتهای مادی نیز شامل همه غرایز و احساسات از جمله غریزه شهوت است. از این رو هیچ تمایلی در مردان و زنان باقی نمی‌ماند مگر این که به بهترین شکل ارضاء گردد.

نکته یاد شده در عمده ویژگی‌های بهشتی جاری است.

ظرفیت دنیایی بشر، چه از منظر پاداش و چه از منظر کیفر، بسیار محدود است. به سخن دیگر بشر در قالب دنیایی‌اش، قابلیت درک عظمت پاداش و کیفر آخرتی را ندارد.

گفتیم یکی از ویژگی‌های بهشت این است که «هر آن چه آدمی بخواهد» و به آن میل کند برایش آماده و مهیاست.

ویژگی بالاتر بهشتی این است که افق نعمتهای بهشتی آن چنان بلند است که نه بر قلب بشری خطور کرده و نه چشم دنیایی دیده و نه گوش دنیایی شنیده است. به سخن دیگر نعمتهای بهشتی فوق تمامی نعمتهایی است که تا کنون بشر دیده و یا شنیده و بر قلب او گذشته است و همگی فوق درک بشر قرار دارند.

به برخی از منابع در این باره توجه کنید:

فَقَالَ (صَلَّی اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ): يَا عَلِيُّ، إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً أَكْرَمَهُ بِمَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ، وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ، وَ لَا خَطَرَ عَلَی‏ قَلْبِ‏ بَشَرٍ.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: ای علی به راستی که خداوند هر گاه بنده‌ای را دوست داشته باشد، او را به چیزهایی گرامی می‌دارد که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب بشری گذشته است.

فَأَبْشِرْ وَ بَشِّرْ أَوْلِيَاءَكَ وَ مُحِبِّيكَ مِنَ النِّعَمِ بِمَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ عَلَی‏ قَلْبِ‏ بَشَرٍ

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: (ای علی) پس از نعمتهایی که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب بشری گذشته، شاد باش و یاران و دوستدارنت را نوید ده

أَعْدَدْتُ لِعِبَادِيَ الصَّالِحِينَ مَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ عَلَی‏ قَلْبِ‏ بَشَرٍ.

در حدیث قدسی آمده است: برای بندگان صالحم چیزهایی آماده ساخته‌ام که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب بشری گذشته است.

يا بني آدم، زارعوني و عاملوني و أسلفوني أربحكم، عندي ما لا عين رأت، و لا اذن سمعت، و لا خطر علی‏ قلب‏ بشر.

از تورات نقل شده که است… ای بنی آدم با من کشت و کار کنید و با من معامله کنید و با من پیش فروش کنید (همه کارهای آینده شما را نقدا می‌خرم. اگر با من معامله کنید) به شما سود می‌رسانم. نزد من چیزهایی است که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلب بشری گذشته است.

عظمت ویژگی «هرگز به قلب بشری خطور نکرده است»، در صورتی شناخته می‌شود که از قدرت روح و افق خطورات آن بویی برده باشیم.

این ویژگی بهشتی شامل همه نعمتهای معنوی و مادی می‌گردد. در میان نعمتهای مادی نیز شامل لذت جنسی در مردان و زنان می‌گردد.

ظرفیت دنیایی بشر، چه از منظر پاداش و چه از منظر کیفر، بسیار محدود است.

به سخن دیگر بشر در قالب دنیایی‌اش، قابلیت درک پاداش و کیفر آخرتی ندارد، تا چه رسد به تحمل چشیدنش.

در روایاتی آمده است که نعمتهای بهشتی و همچنین کیفرهای دوزخی، در بعد بسیار اندک آن فوق تحمل بشر دنیایی می‌باشد. توجه کنید:

اگر یک جرقه از جرقه‌های آتش دوزخ میان زمین و آسمان قرار گیرد تمامی کره زمین با اهلش خاکستر می‌شوند.

اگر یک تار از لباس بهشتیان میان زمین و آسمان قرار گیرد زمینیان از شدت شوق قالب تهی می‌کنند. (نقل به مضمون)

انسان موجودی چند بعدی است. از همین رو برنامه دین و تکالیف آئین، ناظر به همه ابعاد انسان است.

اگر در اسلام کامل درنگی شایسته شود، روشن خواهد شد که فرمان‌های دین بالاترین بعد انسانی، همچون تعقل و شناخت، و پایین‌ترین آن همچون برنامه تخلیه شکم و زیر شکم را شامل می‌شود. این امر نشان از عظمت دین و نگاه جامع دین به همه ابعاد زندگی بشر دارد.

بر همین اساس نیز پاداش الهی شامل همه ابعاد بشر می‌شود.

از جمله نعمتهای ناشناخته بهشتی، رشد درجات علم و دانش بهشتیان و نیز جلسات ویژه با اولیاء الهی است.

در برخی از روایات آمده است که بهشتیان در جلسات امام حسین علیه السلام شرکت می‌کنند و آن چنان شیفته شده و لذت معنوی می‌برند که هرگز حاضر به ترک جلسه نیستند، تا آن جا که زنان بهشتی از شدت اشتیاق به مؤمنان، احساسی‌ترین پیام را برای شوهرانشان ارسال می‌کنند. اما لذت معنوی این جلسات به حدی است که مؤمنان نمی‌توانند دل از آن بکنند.

در هر صورت نعمتهای بهشتی از بالاترین بعد انسان، یعنی روح و عقل تا پایین‌ترین آنها یعنی ارضاء غرایز همگی را هم زمان شامل می‌شود.

بنا بر این در کنار نعمتهای انسانی و عقلانی و معرفتی، آن هم به کمال و تمام، نعمتهای مادی بشر نیز به کمال و تمام در بهشت تأمین می‌گردد.

در این جهت مردان و زنان در تمامی غرایز و احساساتشان مساوی هستند و هیچ تفاوتی در ارضاء کاملِ تمامی غرایز وجود ندارد.

یکی از پاداش‌های الهی که همگان از درک آن ناتوان هستند، رسیدن به مقام «مَثَل الهی» است.

در قرآن چند بار سخن از «مَثَل الهی» به میان آمده است.

وَ لِلَّهِ الْمَثَلُ‏ الْأَعْلی‏ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ (نحل60)

وَ لَهُ الْمَثَلُ‏ الْأَعْلی‏ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ (روم27)

و مَثَل اعلی از آنِ خداست

پایان فرامانبرداری از خداوند، نیل به مقام بلند «مَثَل الهی» شدن است.

به چند مستند این مهم توجه کنید:

و روی الحافظ البرسيّ قال‏: ورد في الحديث القدسيّ عن الربّ العليّ أنّه يقول: عبدي‏ أطعني‏ أجعلك مثلي، أنا حيّ لا اموت اجعلك حيّا لا تموت، أنا غنيّ لا أفتقر أجعلك غنيّا لا تفتقر، أنا مهما أشاء يكون أجعلك مهما تشاء يكون.

در حدیث قدسی آمده است: بنده من مرا فرمان‌بردار باش، تو را مثل خودم قرار می‌دهم. من زنده‌ای هستم که نمی‌میرم تو را هم زنده‌ای قرار می‌دهم که نمیری، من بی‌نیازی هستم که نیازمند نمی‌شود تو را بی‌نیازی قرار می‌دهم که نیازمند نشوی، من هر چه اراده کنم همان می‌شود تو را این چنین قرار می‌دهم که هر چه بخواهی بشود.

في الحديث القدسي: «عبدي‏ أطعني‏ تكن مثلي، تقول للشي‏ء: كن، فيكون».

در حدیث قدسی آمده است: بنده من مرا فرمان‌بردار باش تا مثل من شوی به (هر) چیزی بگویی باش پس به وجود آید.

همان گونه که گفتیم درک مقام «مَثَل الهی» کار هر کسی نیست. در عظمت این مقام این بس که تمامی نعمتهای بهشتی در مقابل این نعمت کم رنگ می‌گردد.

از ویژگی‌های این نعمت محیر العقول است که هم شامل مردان و زنان می‌شود و هم این که اختصاصی به آخرت ندارد.

مسلما درجات بهشتی بسیار متفاوت است و همگان در یک رتبه و پایه قرار ندارند.

و مسلما تدبیر الهی اقتضا می‌کند بهشتیان را بر حسب اعمالشان در درجات بهشتی جایگزین نماید.

البته این مسئله از منظر عدل که هیچ مشکلی ندارد بماند، بسیار حکیمانه هم هست.

اما از منظر صفات نفسانی بشر، همچون حسد و…، این پرسش مطرح می‌شد که آیا چنین صفاتی لذت خالص در بهشت را مخدوش نمی‌کند؟

با توجه به درجات بی‌پایان بهشت، مسلما اگر حسد در کار باشد، تمامی بهشتیان در عذاب روحی هستند که چرا مقام دیگران بالاتر از مقام من است.

همچنین بیماری‌های جسمی، زشتی صورت، معلولیت و…، همگی مخل به عیش کامل در بهشت است.

مسلما این وضعیت با شادمانی کامل بهشتی سازگار نیست.

عوامل مشکل ساز خارجی بهشت یا از نقص و زشتی سیرت و روح سرچشمه می‌گیرد و یا از نقص و زشتی صورت و بدن.

پیش از ورود به بهشت تمامی زشتی‌ها و کاستی‌های سیرت و صورت درمان می‌شود.

منابع وحی این مشکل را به خوبی حل کرده است و آن این که پیش از ورود به بهشت، همه بهشتیان وارد نهری شده و با شستشو و نوشیدن از آن نهر، دل و تن آنها از همه عیوب و نقایص روانی و صفات منفی نفسانی و جسمانی که موجب خدشه بر لذت خالص بهشتی می‌شوند، پاک و پاکیزه می‌گردند.

مسلما زشتی صورت، معلولیتهای جسمی، بیماری‌ها، پیری، مرگ و…، با لذت خالص بهشتی در تضاد هستند.

با شستشو و نوشیدن بهشتیان از نهر یاد شده، علاوه بر زشتی‌های سیرت، زشتی‌های صورت آنان نیز محو گردد و از همه اختلالات جسمی پاک و پاکیزه می‌گردند.

پس از این منظر هم جایی برای نفوذ غم و اندوه در بهشتیان باقی نمی‌ماند.

اینک به برخی از منابع یاد شده توجه کنید:

وَ نَزَعْنا ما في‌ صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْواناً عَلی‌ سُرُرٍ مُتَقابِلينَ (حجر47)

و آنچه كينه [و شائبه‌های نفسانی‌] در سينه‌های آنان است بركَنيم؛ برادرانه بر تختهايی روبروی يكديگر نشسته‌اند.

وَ نَزَعْنا ما في‌ صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْري مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (اعراف43)

و هر گونه كينه‌ای را از سينه‌هايشان می‌زداييم. از زير [قصرهای‌]شان نهرها جاری است، و می‌گويند: «ستايش خدايی را كه ما را بدين [راه‌] هدايت نمود، و اگر خدا ما را رهبری نمی‌كرد ما خود هدايت نمی‌يافتيم. در حقيقت، فرستادگانِ پروردگارِ ما حق را آوردند.» و به آنان ندا داده می‌شود كه اين همان بهشتی است كه آن را به [پاداش‌] آنچه انجام می‌داديد ميراث يافته‌ايد.

وَ نَزَعْنا ما فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍ‌ قَالَ الْعَدَاوَةُ تُنْزَعُ مِنْهُمْ أَيْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الْجَنَّةِ

 (درباره معنی این آیه) «و هر گونه كينه‌ای را از سينه‌هايشان می‌زداييم، امام علیه السلام فرمود در بهشت دشمنی از (دل) مؤمنان زدوده می‌شود

وَ عَلَی‌ بَابِ‌ الْجَنَّةِ شَجَرَةٌ إِنَّ الْوَرَقَةَ مِنْهَا لَيَسْتَظِلُّ تَحْتَهَا أَلْفُ رَجُلٍ مِنَ النَّاسِ وَ عَنْ يَمِينِ الشَّجَرَةِ عَيْنٌ مُطَهِّرَةٌ مُزَكِّيَةٌ قَالَ فَيُسْقَوْنَ مِنْهَا شَرْبَةً فَيُطَهِّرُ اللَّهُ بِهَا قُلُوبَهُمْ مِنَ الْحَسَدِ وَ يُسْقِطُ مِنْ أَبْشَارِهِمُ الشَّعْرَ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ سَقاهُمْ رَبُّهُمْ شَراباً طَهُوراً مِنْ تِلْكَ الْعَيْنِ الْمُطَهِّرَةِ قَالَ ثُمَّ يَنْصَرِفُونَ إِلَی عَيْنٍ أُخْرَی عَنْ يَسَارِ الشَّجَرَةِ فَيَغْتَسِلُونَ فِيهَا وَ هِيَ عَيْنُ الْحَيَاةِ فَلَا يَمُوتُونَ أَبَداً قَالَ ثُمَّ يُوقَفُ بِهِمْ قُدَّامَ الْعَرْشِ وَ قَدْ سَلِمُوا مِنَ الْآفَاتِ وَ الْأَسْقَامِ وَ الْحَرِّ وَ الْبَرْدِ أَبَدا

بر در بهشت درختی است که هر برگ آن به اندازه‌ای است که هزار مرد در سایه آن جای می‌گیرند و طرف راست این درخت چشمه‌ای است که پاک کننده از آلودگی‌ها و زداینده آفتها.

به بهشتیان از آب این چشمه نوشانده می‌شود، پس خداوند به این آب، دلهای آنان را از حسد پاک می‌کند و موی صورتهای آنان می‌ریزد و این امر همان سخن خداست که می‌فرماید: پروردگارشان شراب طهور به آنان از این چشمه پاک کننده می‌آشاماند.

سپس به طرف چشمه‌ی دیگر می‌روند که در طرف چپ درخت است، در آن چشمه خود را می‌شویند و آن چشمه، چشمه حیات است که پس از آن هرگز نمی‌میرند.

سپس آنان را در مقابل عرش نگه می‌دارند در حالی که از (گزند) آفاتها و بیماری‌ها و گرما و سرما سلامت یافته‌اند.

فَأَمَّا قَوْلُهُ‌ وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ. إِلی‌ رَبِّها ناظِرَةٌ فَإِنَّ ذَلِكَ فِي مَوْضِعٍ يَنْتَهِي فِيهِ أَوْلِيَاءُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدَ مَا يَفْرُغُ مِنَ الْحِسَابِ إِلَی نَهَرٍ يُسَمَّی الْحَيَوَانَ فَيَغْتَسِلُونَ‌ فِيهِ وَ يَشْرَبُونَ مِنْهُ فَتَنْضُرُ وُجُوهُهُمْ إِشْرَاقاً فَيَذْهَبُ عَنْهُمْ كُلُّ قَذًی وَ وَعْثٍ ثُمَّ يُؤْمَرُونَ بِدُخُولِ الْجَنَّة

اما این سخن خداوند که: در آن روز چهره‌هايی شاداب‌اند، و به سوی پروردگار خود می‌نگرند، این امر هنگامی است که اولیاء خداوند عز و جل پس از این که از حساب فراغت یافتند، (به طرف بهشت حرکت کرده و) به مکانی می‌رسند که رودی به نام حیات در آن جریان دارد، پس در این رود خود را می‌شویند و از آن می‌نوشند، پس (بر اثر آب آن رود) چهره‌های آنان شاداب می‌گردد آن چنان که از شادابی می‌درخشد پس هر چرک و تباهی (یا هر خار و شکستگی) از آنان می‌رود سپس به ورود به بهشت دستور داده می‌شوند.

روشن شد که تمامی عوامل خارجی که ممکن است عیش بهشتی را منغص کند، از بهشتیان زدوده می‌شود و آنان پاک و پاکیزه از هر عیب و نقص روحی و جسمی وارد بهشت می‌شوند.

در میان عوامل مشکل ساز داخلی بهشت، حسرت مهم‌ترین عامل از این دسته است.

توضیح این که یکی از نامهای قیامت «روز حسرت» است. علت این نام گذاری متعدد است.

یکی از دلایل نام گذاری این است که در آن روز، هم نیکوکاران حسرت می‌خورند و هم بدکاران. علت حسرت بدکاران مشخص است، اما نیکوکاران هنگامی که درجات بلند بهشتی را می‌بینند، حسرت می‌خورند که ای کاش بیشتر تلاش می‌کردیم تا به مقامات بالاتر می‌رسیدیم.

این حسرت آن چنان شدید است که عیش بهشتی را منغص می‌کند.

مسلما این حسرت ناشی از بیماری‌های روحی و روانی نیست، بلکه این حسرت، حسرتی عقلانی است.

در این مورد لطف الهی برای بهشتیان کامل می‌شود و با تصرف تکوینی، حسرت یاد شده از دلهای آنها می‌زداید، با رخت بستن حسرت دیگر عیش بهشتی دچار نقصان نمی‌گردد.

در دنیا قبایحی همچون ظلم و ستم وجود دارد. اما بهشت از این گونه آلودگی‌ها پاک و پاکیزه است.

زیرا تنها دو منشأ برای ظلم و ستم متصور است:

یکی ستم از طرف خالق، این که طبق اصول موضوعه محال و ناشدنی است.

و دیگری ستم از طرف مخلوقین.

با توجه به آن چه در عوامل مشکل ساز خارجی بهشت گذشت تمامی بیماری‌های روانی از بهشتیان زدوده می‌شود، پس از این جهت موردی برای ظلم باقی نمی‌ماند.

از سوی دیگر یکی از ویژگی‌های پاداش الهی، «پاداش به هر آن چه که بخواهد» است که توضیح آن پیش از این گذشت.

پس موردی برای ستم و ظلم از طرف مخلوقین هم در بهشت وجود ندارد.

بنا بر این ظلم و ستم، خیانت و جنایت، در سرای نیکوکاران معنا ندارد.

همان گونه که اشاره شد به دلیل آمیختگی زشتی‌ها و زیبایی‌ها در دنیا، لذتهای دنیایی همیشه آمیخته به درد و رنج است.

خوردن زیاد، مستی بیش از اندازه و… انسان را بیمار و احیانا می‌کشد.

در دنیا اموری همچون آوازخوانی و مستی و…، دو جنبه دارد: لذتی دلخوش کننده و مفاسدی بیچاره کننده.

اگر مفاسد این امور از لذت آنها تفکیک گردد، دیگر مشکلی باقی نمی‌ماند.

از این رو در بهشت شراب هست، اما شربی که در اوج دلخوشی، رباینده خرد نیست و در پلیدی‌ها را نمی‌گشاید.

بَيْضاءَ لَذَّةٍ لِلشَّارِبينَ (صافات46)

[باده‌ای‌] سخت سپيد كه نوشندگان را لذّتی [خاص‌] می‌دهد؛

مُتَّكِئينَ فيها يَدْعُونَ فيها بِفاكِهَةٍ كَثيرَةٍ وَ شَرابٍ (ص51)

در آنجا تكيه می‌زنند [و] ميوه‌های فراوان و نوشيدنی در آنجا طلب می‌كنند.

مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتي‌ وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فيها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبينَ وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّی وَ لَهُمْ فيها مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ وَ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ… (محمد15)

مَثَلِ بهشتی كه به پرهيزگاران وعده داده شده [چون باغی است كه‌] در آن نهرهايی است از آبی كه [رنگ و بو و طعمش‌] برنگشته؛ و جويهايی از شيری كه مزه‌اش دگرگون نشود؛ و رودهايی از باده‌ای كه برای نوشندگان لذّت بخش است؛ و جويبارهايی از انگبينِ ناب. و در آنجا از هر گونه ميوه برای آنان [فراهم‌] است و [از همه بالاتر] آمرزش پروردگار آنهاست…

إِنَّ الْأَبْرارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كانَ مِزاجُها كافُوراً (5)

همانا نيكان از جامی نوشند كه آميزه‌ای از كافور دارد،

عالِيَهُمْ ثِيابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَ إِسْتَبْرَقٌ وَ حُلُّوا أَساوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَ سَقاهُمْ رَبُّهُمْ شَراباً طَهُوراً (انسان21)

[بهشتيان را] جامه‌های ابريشمی سبز و ديبای ستبر دربَر است و پيرايه آنان دستبندهای سيمين است و پروردگارشان باده‌ای پاك به آنان می‌نوشاند.

موسیقی در دنیا همان گونه که دلرباست، عقل ربا نیز هست و آدمی را در غفلتی عمیق غرق می‌سازد.

اما موسیقی بهشتی و آوازخوانی در بهشت، در نهایت دلربایی، موجب اعتلا معنوی و سیرابی عقلانی می‌شود.

همچنین خوردنی‌ها در دنیا، چه مشکلاتی به همراه دارد، اما در بهشت…

روشن شد که تمامی لذتها در بهشت، لذتهای خالص است و هرگز به درد و رنجی آمیخته نمی‌شود.

تمامی احکام اسلام ناظر به مصالح و مفاسد واقعی بشر است.

بر همین اساس نیز برخی از لذتها در اسلام ممنوع شده است.

از جمله شرابخواری با این که منافعی برای آن متصور شده، حرام است:

يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فيهِما إِثْمٌ كَبيرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما… (بقره219)

در باره شراب و قمار، از تو می‌پرسند، بگو: در آن دو،گناهی بزرك، و سودهايی برای مردم است، و[لی‌] گناهشان از سودشان بزرگتر است….

در بحث «خالصی بهشت از لذتهای دو بعدی» گذشت که با حذف مفاسد، چنین لذتهایی تبدیل به لذت خالص بدون تبعات منفی می‌گردند.

از جمله لذتهای دنیایی، مواد مخدر توهم‌زا است.

چنین لذتهایی، در بهشت اصلا پایه و اساسی ندارد.

لذت بخشی هروئین و حشیش و…، ناشی از ایجاد توهم است، جایی در بهشت ندارد. چرا آن چه توهم‌زدگان در عالم توهم می‌بینند و از توهم آن لذت می‌برند، در بهشت در عالم عیان، بهتر از آن وجود دارد و بهشتیان واقعا از آن متنعم هستند.

از جمله لذتهای دنیایی، انواع تنوع طلبی‌های جنسی است.

مباحث پیشین روشن ساخت که تمامی تنوع طلبی‌های جنسی در بهشت تأمین می‌گردد. اما با توجه به آن چه در بحث «عوامل مشکل ساز» گذشت، موردی برای تنوع طلبی‌های جنسی ناشی از بیماری روحی و روانی باقی نمی‌ماند.

بنا بر این تنوعات جنسی همانند خودآزاری جنسی (مازوخیسم)، دیگرآزاری (سادیسم)، مرده‌بارگی (نکروفیلیا)، حیوان خواهی (زوفیلیا) و… در بهشت از ریشه معنا و مفهومی ندارد.

منحرفین جنسی، اگر و اگر موفق به توبه شوند و اگر و اگر به بهشت راه پیدا کنند، با شستشو در نهر یاد شده، از تمامی بیماری‌های روحی و روانی شفا یافته و دیگر از امور قبیح لذتی نمی‌برند، تا چه رسد به این که به آن تمایلی داشته باشند، اما آن خواسته نامناسب در دسترس آنها نباشد.

ممکن است در برخی از تنوعات جنسی، دچار ابهام شویم که آیا ناشی از بیماری‌های روانی و جسمی است یا خیر؟

قانون کلی که روشن و بدیهی شد. تعیین وضعیت چنین مصادیقی برای محرومین از بهشت که ضرورتی ندارد. اما خود بهشتیان، وقتی وارد بهشت شوند به عیان آن را خواهند دید. پس از این جهت مشکلی باقی نمی‌ماند.

اما با این همه برخی از موارد، عامدانه برجسته شده است. از جمله موارد برجسته سازی لواط و تعدد شوهر برای زنان است، تا آن جا که برخی تلاش کرده‌اند که توجیهات دینی برای این موارد بتراشند.

همان گونه که گفتیم آن چه مهم است شناخت معیار کلی در همه موارد است. با شناخت این ضابطه تکلیف همه مصادیق به شکل اجمالی حل شده و حل تفصیلی آن هم عملا در بهشت آشکار می‌شود.

عصاره معیار کلی عبارت است از این که تمامی آن چه قبح ذاتی دارد، جایی در بهشت ندارد. بنا بر این تکلیف این گونه مصادیق به شناخت واقعی قبح ذاتی  و تعریف آن بستگی دارد.

اگر لذتی مصداق قبیح ذاتی باشد، نه تنها در بهشت جایی ندارد بلکه پاکی بهشتیان، آن را دفع می‌کند و هرگز بهشتیان طالب آن نیز نخواهند بود.

به سخن دیگر اصلا در بهشت نیازی به این گونه امور احساس نمی‌شود که بشود گفت لذتی از بهشتیان دریغ شده است.

جان کلام این که هیچ زشتی و قبیحی در بهشت مورد و موضوعی پیدا نمی‌کنند. بدین ترتیب تمامی مشکلات ناشی از شخصیتهای بیمار حل می‌گردد.

آن چه مهم است این نتیجه است که هیچ لذت واقعی در بهشت ممنوع و محدود نیست.