تفاوت جسمی و روانی زن و مرد، امری است که از منظر دانش و تحقیقات کاملا پذیرفته شده است.

بخش بسیار بسیار کوچکی از این تفاوتها را در شاخه «تفاوت مردان و زنان» می‌توانید ببینید. البته این شاخه به تدریج تکمیل می‌گردد.

با مراجعه به مباحث زیست شناسی و روانشناسی و جامعه شناسی، می‌توان جزئیات علمی فراوانی از این مسئله را مشاهده نمود.

پس تفاوت مسلم جسمی و روانی و… زن و مرد امری مسلم است.

اینک این امر مسلم را در کنار قانون کلی «برابری حقوق مشروط به یکسانی کامل موضوع آن است» قرار می‌دهیم.

آشکارا نتیجه می‌گیریم برابری مطلق حقوق مردان و زنان هرگز خردورزانه نیست.

اما به دلیل این که نابرابری مرد و زن یکی مباحث چالشی اجتماعی است، کمتر کسی حاضر است با شجاعت به آن اعتراف کند و آن را اظهار نماید.

برای شکستن این تابوی اجتماعی بایسته است تفاوتهای واقعی مردان و زنان را به شکل مصداقی بشناسیم.

به تبع شناخت این تفاوتها، خواه ناخواه تفاوتهای حقوقی مردان و زنان نیز روشن می‌گردد.

متأسفانه هنگامی که از نابرابری حقوق زنان و مردان سخن گفته می‌شود، این امر به عنوان نابرابری حقوق انسانی تلقی می‌شود. در حالی که نابرابری حقوق زنان و مردان، هرگز به معنای نابرابری حقوق انسانی نیست.

توضیح این که مرد و زن، هر کدام یکی از شاخه‌های اصلی انسان است.

هر گونه حقی که از نظر علمی برای انسان اثبات شود، مسلما آن حق هم برای مرد ثابت است و هم برای زن.

آن چه در نابرابری زنان و مردان مطرح است، در حوزه حقوق متفاوت زن و مرد است و نه در حوزه انسانیت آنها.

از این رو مقصود از نابرابری مردان و زنان این است که:

مردان علاوه بر حقوق انسانی، حقوق ویژه‌ای دارند که زنان ندارند.

زنان نیز علاوه بر حقوق انسانی، حقوق ویژه‌ای دارند که مردان ندارند.

توضیح کلی این مطلب را در بحث «ویژگی‌هایی که موجب حق متفاوت می‌گردد» ببینید.

بنا بر این تفسیر نابرابری حقوق زنان و مردان، به نفی حقوق انسانی از زنان، نادرست و غیر انسانی است.

اما حقوق متفاوت زن و مرد بر اساس تفاوتهای فیزیکی و غیر فیزیکی زن و مرد، از نظر عقلانی امری است ممکن و واقع.

به عنوان نمونه در کشورهای متعددی برای زنان در ایام بارداری و زایمان حقوقی معین کرده‌اند که مردان فاقد آن حق هستند. مسلما تعریف این گونه حقوق هرگز به معنای ستم به مردان در تضییع حقوق انسانی‌شان نیست.

همچنین در کشورهای متعددی برای مردان ؟؟؟ حقوقی معین کرده‌اند که زنان فاقد آن حق هستند. مسلما تعریف این گونه حقوق هرگز به معنای ستم به زنان در تضییع حقوق انسانی‌شان نیست.

یکی از پیش نیازهای علمی شناخت حقوق طبقات انسان، این است که پیش از هر چیز حقوق خود انسان را بشناسیم.

پس از شناخت حقوق انسان، نوبت به این می‌رسد که از حقوق افزوده یا حقوق متفاوت یا حقوق متضاد برای هر یک از شاخه‌های انسانی سخن بگوییم.

به عنوان نمونه، «آزادی» به عنوان حق انسان مطرح شده است.

به یقین برخی از تفسیرهای آزادی، حق مسلم هر انسانی است. اما برخی دیگر از تفسیرهای آزادی، هرگز و ابدا حق هیچ انسانی نیست، چه رسد به این حق تمام انسانها باشد.

اگر حق آزادی انسان، به درستی تفسیر نگردد، ممکن است محرومیت زنان از تفسیر نادرست آزادی، به محرومیت زنان از حق انسانی آزادی تفسیر شود. در حالی که اصل تفسیر یاد شده نادرست است و هیچ انسانی، نه مرد و نه زن چنین حقی ندارد.

این مسئله نیز یکی از نکات مهمی است که پیش از بررسی حق زنان باید به آن توجه داشت تا خلط مبحث پیش نیاید.

انسان موجودی است اجتماعی.

مسلما حرکت موفق هر جامعه‌ای، چه کوچک چه بزرگ، در گرو مدیریت درست و مدیر شایسته است.

این مطلب کاملا بدیهی است. آن چه شایسته درنگ است جایی است که از مدیریت کاملا درست و مدیر کاملا شایسته خبری نباشد.

در صورت فقدان مدیریت درست و مدیر شایسته، دو گزینه پیش روی ماست:

حذف مدیریت از اساس

پذیرش مدیریت ناقص و معیوب

تردیدی نیست که هر دو گزینه یاد شده، به سلامت جامعه زیان می‌رساند. اما مسلما زیان فقدان مدیریت، بسیار شدیدتر است از زیان مدیریت ناقص.

کشوری را تصور کنید که از اساس فاقد مدیریت است. نتیجه فقدان مدیریت، هرج و مرج مطلق کشور است.

همین کشور اگر مدیریت ناقص، حتی ظالمانه‌ای داشته باشد، مسلما باز هم شاهد هرج و مرج هستیم و حقوق بسیاری پایمال می‌شود، اما همین نظم ناقص معیوب، از بسیاری از فجایع اجتماعی جلوگیری می‌کند.

تجربیات اجتماعی این مطلب را به خوبی آشکار می‌کند.

ممکن است این جمله امیرالمؤمنین علیه السلام نیز ناظر به همین مطلب باشد:

إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِيرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ يَعْمَلُ فِي إِمْرَتِهِ الْمُؤْمِنُ وَ يَسْتَمْتِعُ فِيهَا الْكَافِرُ وَ يُبَلِّغُ اللَّهُ فِيهَا الْأَجَلَ وَ يُجْمَعُ بِهِ الْفَيْ‏ءُ وَ يُقَاتَلُ بِهِ الْعَدُوُّ وَ تَأْمَنُ بِهِ السُّبُلُ وَ يُؤْخَذُ بِهِ لِلضَّعِيفِ مِنَ الْقَوِيِّ حَتَّى يَسْتَرِيحَ بَرٌّ وَ يُسْتَرَاحَ مِنْ فَاجِرٍ

واقعا که برای مردم چاره‌ای از امیر نیست چه نیکوکار باشد و چه بدکار…

پس از آشنایی با ضرورت عقلانی مدیریت، مدیریت خانواده را مورد مطالعه قرار می‌دهیم.

ارکان یک خانواده مرد، زن و فرزندان هستند.

از شیوه مدیریتی آغاز می‌کنیم. سه نوع مدیریت در اینجا تصور می‌شود:

مدیریت شورایی و اشتراکی

مدیریت نوبتی

مدیریت شخصی

مشکلات مدیریت شورایی را مستقلا تحت عنوان «خرد جمعی» مطرح می‌کنیم.

اما در اینجا تنها به یک مشکل آن اشاره می‌کنیم. با توجه به این که شورای خانوادگی از دو نفر تشکیل می‌شود، مدیریت شورایی، صرف نظر از همه اشکالات عمومی آن، تنها در صورتی کارا است که مرد و زن هر دو نظر موافقی داشته باشند.

به دلیل نسبت یک به یک موجود در خانواده، هر اختلاف نظری به معنای دو رأی مساوی است.

از این رو در غیر موارد اندک توافق زن و مرد، هیچ گاه اکثریت شکل نمی‌گیرد و در نتیجه تصمیم گیری در موارد فراوانی به بنسبت می‌رسد.

اگر مدیریت فردی نادرست باشد، نوبتی کردن مدیریت، هرگز وجاهت عقلانی به آن نمی‌بخشد.

اما اگر مدیریت فردی درست باشد، در درجه نخست باید دلیل وجاهت عقلانی مدیریت فردی را بشناسیم و در درجه دوم بحث از درستی یا نادرستی نوبتی کردن مدیریت بنماییم.

از این رو تحقیق را از مدیریت شخصی و فردی آغاز می‌کنیم.

روشن است که مدیریت خانواده توسط فرزندان، مورد نظر هیچ خردمندی نیست.

در میان دو گزینه باقی مانده، مرد و زن، کدامیک برای مدیریت مناسب‌تر است؟

پیش از این گذشت که:

این تفاوت مرد و زن، یعنی منطقی بودن مرد و احساسی بودن زن، ریشه تفاوت حقوق میان مردان و زنان می‌گردد.

البته احساسی بودن زن او را از منطقی بودن دور می‌کند، اما این تفاوت، تفاوتی است ضروری و حکیمانه.

زیرا زن و مرد مکمل یکدیگر هستند، احساسی بودن زن، یک امتیاز حکیمانه برای گرمی کانون خانواده است.

در هر صورت این تفاوت بنیادین، ریشه بسیاری از حقوق متفاوت می‌گردد.

با کنار هم گذاشتن دو مطلب:

ضرورت مدیریت شخصی

منطقی بودن شخصیت مرد

این نتیجه خردورزانه گرفته می‌شود که:

مدیریت مرد، تنها گزینه خردورزانه برای مدیریت خانواده است.

البته بدیهی است که یکی از شرایط موفقیت در مدیریت، مشورت است و مشورت نیز غیر شوراست. از این رو خردورزانه بودن مدیریت مرد، هرگز به معنای توجیه استبداد نیست.

ممکن است مراد از قوامیت مرد بر زن در این آیه از قرآن نیز همین قانون عقلی باشد و نه امر تعبدی. توجه کنید:

الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَيْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ وَ اللاَّتي‏ تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبيلاً إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيًّا كَبيراً (نساء34)

مردان، سرپرست زنانند، به دليل آنكه خدا برخى از ايشان را بر برخى برترى داده‏…

«سرپرستی» یک تعبیر دیگر از مدیریت است.

توجیه عقلانی مدیریت شخصی مرد، روشن گردید. همچنین روشن شد که مدیریت شخصی زن فاقد وجاهت عقلانی است.

در نتیجه جایی برای بحث از مدیریت نوبتی زن باقی نمی‌ماند. از این رو از تفصیل آن می‌گذریم.

برای شناخت سایر حق‌های مردانه و زنانه از منظر خرد با ما همراه باشید.