مجموعه روایات «هرگز کسی را جز خود سرزنش مکن»چند دسته است.

چند مصداق جالب از آن گذشت.

عنوان «هرگز کسی را جز خود سرزنش مکن» در روایات فراوانی به چشم می‌خورد که برخی از آنها در ادامه آورده می‌شود.

اگر از پشت بام افتادی…

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ مَنْ بَاتَ عَلَى سَطْحٍ غَيْرِ مُحَجَّرٍ فَأَصَابَهُ شَيْ‏ءٌ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ.

کسی که شب پشت بام بدون حفاظ بخوابد اگر اتفاقی برای او افتاد هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند

وَ كَرِهَ النَّوْمَ فَوْقَ سَطْحٍ لَيْسَ بِمُحَجَّرٍ وَ قَالَ مَنْ نَامَ عَلَى سَطْحٍ غَيْرِ مُحَجَّرٍ بَرِئَتْ مِنْهُ الذِّمَّةُ

پیامبر صلی الله علیه و آله خوابیدن بر بامی که حفاظ نداشت خوش نداشتند و فرمودند کسی که بر بامی بدون حفاظ بخوابد ذمه من از او بریئ است.

النبي صلى اللّه عليه و سلم‏- مَنْ بَاتَ عَلَى‏ إجَّارٍ ليس عليه ما يَرُدُّ قدمَيْهِ فقد بَرِئَتْ منه الذِّمَّةُ،

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود کسی که بر بامی بخوابد که محافظی نداشته باشد که جلو پای او را (از سقوط) بگیرد واقعا من ذمه من از او بریئ است.

اگر در دریا غرق شدی…

و مَنْ رَكِبَ الْبَحْرَ إذا الْتَجَّ- و روى ارْتَجَّ- فقد بَرئَتْ مِنْهُ الذِّمَّةُ. أو قال: فلا يلومنَ‏ إلَّا نفسه.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود کسی که در زمان توفان سوار کشتی شود واقعا ذمه من از او بریئ است یا این که فرمود هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند

اگر دچار بیماری پوستی شدی…

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ: مَنْ أَخَذَ مِنَ الْحَمَّامِ خَزَفَةً فَحَكَّ بِهَا جَسَدَهُ فَأَصَابَهُ الْبَرَصُ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ

کسی که تکه سفالی از حمام بردار و بدنش را با آن بسابد و به دنبال آن مبتلا به پیسی شود، هرگز کسی را جز خودش سرزنش نکند.

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ- مَنْ‏ تَنَوَّرَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَأَصَابَهُ الْبَرَصُ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ.

کسی که روز جمعه نوره بکشد به دنبال آن به پیسی مبتلا شود هرگز کسی را جز خودش سرزنش نکند.

اگر دیوانه شدی…

عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَةَ بِنْتِ الْحُسَيْنِ عَنْ فَاطِمَةَ الْكُبْرَى بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ مَنْ بَاتَ وَ فِي يَدِهِ غَمَرٌ.

هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند کسی که بخوابد در حالی که دستانش چرب باشد (چربی غذا در دستان او مانده باشد)

قَالَ لَا يَبِيتَنَّ أَحَدُكُمْ وَ يَدُهُ غَمِرَةٌ فَإِنْ فَعَلَ فَأَصَابَهُ لَمَمُ الشَّيْطَانِ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَه‏

هرگز کسی از شما نخوابد در حالی که دستانش چرب باشد پس اگر کسی چنین کرد و تماسی از شیطان به او رسید (یا دیوانه شد) هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند

اگر اتفاقی برایت افتاد…

وَ لَا يَبُلْ عَلَى سَطْحٍ فِي الْهَوَاءِ وَ لَا فِي مَاءٍ جَارٍ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَأَصَابَهُ شَيْ‏ءٌ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ فَإِنَّ لِلْمَاءِ أَهْلًا وَ لِلْهَوَاء اهلا

وقتی پشت بام هستی در هوا ادرار نکن و (همچنین) در آب جاری ادرار نکن پس کسی که چنین کرد و بلایی به او بخورد هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند زیرا آب و هوا اهلی دارد (و موجوداتی در آن زندگی می‌کنند).

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَشْرَبْ وَ أَنْتَ قَائِمٌ وَ لَا تَطُفْ بِقَبْرٍ وَ لَا تَبُلْ فِي مَاءٍ نَقِيعٍ فَإِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَأَصَابَهُ شَيْ‏ءٌ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ وَ مَنْ فَعَلَ شَيْئاً مِنْ ذَلِكَ لَمْ يَكُنْ يُفَارِقُهُ إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ.

در حال ایستاده آب ننوش و گرد قبری نگرد و در آب راکد ادرار نکن پس به درستی که اگر کسی چنین کند و بلایی به او بخورد هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند.

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَحْتَجِمُوا فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ مَعَ الزَّوَالِ فَإِنَّ مَنِ احْتَجَمَ مَعَ الزَّوَالِ فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَأَصَابَهُ شَيْ‏ءٌ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ.

در روز جمعه هنگام ظهر حجامت نکنید پس به درستی که کسی که ظهر روز جمعه حجامت کند و بلایی به او بخورد هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند.

اگر حاجتش روا نشد…

قَالَ الصَّادِقُ ع‏ مَنْ ذَهَبَ فِي حَاجَةٍ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ فَلَمْ تُقْضَ حَاجَتُهُ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ.

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ مَنْ طَلَبَ حَاجَةً وَ هُوَ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ فَلَمْ تُقْضَ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ.

کسی که بدون وضو در پی حاجتی برود و حاجتش روا نشود هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند.

اگر بچه دیوانه متولد شد…

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ يُكْرَهُ أَنْ يَغْشَى الرَّجُلُ الْمَرْأَةَ وَ قَدِ احْتَلَمَ حَتَّى يَغْتَسِلَ مِنِ احْتِلَامِهِ الَّذِي رَأَى فَإِنْ فَعَلَ فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْنُوناً فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ.

وَ كَرِهَ أَنْ يَغْشَى الرَّجُلُ الْمَرْأَةَ وَ قَدِ احْتَلَمَ حَتَّى يَغْتَسِلَ مِنِ احْتِلَامِهِ الَّذِي رَأَى فَإِنْ فَعَلَ وَ خَرَجَ الْوَلَدُ مَجْنُوناً فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَه

وَ كَرِهَ أَنْ يَغْشَى الرَّجُلُ أَهْلَهُ وَ قَدِ احْتَلَمَ حَتَّى يَغْتَسِلَ مِنَ الِاحْتِلَامِ فَإِنْ فَعَلَ فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْنُوناً فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ. َ

مقاربت مرد با زن در حال احتلام مکروه است تا این که به خاطر احتلامش غسل کند. اگر چنین کند (مباشرت در حال احتلام) پس بچه دیوانه متولد شد هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند.

اگر پس از سفر ناگواری دید…

قَالَ الصَّادِقُ ع‏ مَنْ قَدِمَ مِنْ سَفَرٍ فَدَخَلَ عَلَى أَهْلِهِ وَ هُوَ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ فَرَأَى مَا يَكْرَهُ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَه‏

کسی که از سفر برسد و در حالی که وضو ندارد بر اهلش وارد شود پس چیزی ببیند که دوست ندارد هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند.

اگر فرزند جذام یا پیس متولد شد…

وَ كَرِهَ لِلرَّجُلِ أَنْ يَغْشَى امْرَأَتَهُ وَ هِيَ حَائِضٌ فَإِنْ غَشِيَهَا فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْذُوماً أَوْ أَبْرَصَ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع أَنَّهُ كَرِهَ أَنْ يَغْشَى الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ وَ هِيَ حَائِضٌ فَإِنْ غَشِيَهَا فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْذُوماً أَوْ أَبْرَصَ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ

آن حضرت مکروه داشتند که مرد با زنش در حال حیض مقاربت نماید پس اگر چنین کرد و بچه جذام یا پیس تولد یافت هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند.

اگر به درد بی دواء مبتلا شد…

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنِ اعْتَمَّ وَ لَمْ يُدِرِ الْعِمَامَةَ تَحْتَ حَنَكِهِ فَأَصَابَهُ أَلَمٌ لَا دَوَاءَ لَهُ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَه‏

کسی که عمامه ببندد و سر آن را زیر چانه نگرداند (تحت الحنک نکند) پس دردی بی دواء به او برسد هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند.

اگر دچار جذام شد…

وَ مَنِ اغْتَسَلَ مِنَ الْمَاءِ الَّذِي قَدِ اغْتُسِلَ فِيهِ فَأَصَابَهُ الْجُذَامُ فَلَا يَلُومَنَ‏ إِلَّا نَفْسَهُ

کسی که با آبی غسل کند که قبلا در غسل استفاده شده بود پس دچار جذام گردد هرگز کسی را جز خود سرزنش نکند.