یکی از واکنشها به بحث پوشش فراگیر، این است که کسی تا کنون چنین نگفته است و از کسی چنین مطلبی نشنیده‌ایم.

مسلما این سخن توهمی بیش نیست و از بی اطلاعی ناشی می‌شود. این حرفها هم گفته شده و هم نوشته شده، اما به دلایلی مهجور بوده است.

بر فرض تنزل که واقعا طرح عقلانیت پوشش فراگیر زن بی‌سابقه باشد، آیا بی‌سابقه بودن، دلیل بر نادرستی است؟!

واقعیتهای بسیاری به تدریج شناخته و مطرح شده‌اند که در ابتدا مورد تردید جدی بوده‌اند، اما پس از مدتی به عنوان یک واقعیت مسلم از سوی همگان پذیرفته شده‌اند.

اصلا خود این که «چون بی سابقه است پذیرفتنی نیست»، یکی از «آسیبهای اندیشه‌ی خردورزانه»  است. انشاء الله در «آسیبهای درونی شهر اندیشه» به بررسی این آسیب می‌پردازیم.

از واکنشهای بسیار رایج به بحث پوشش فراگیر، برچسب افراط و سخت گیری است.

اندک نیست مواردی که در پاسخ به پوشش فراگیر گفته شده است: «نه از این ور بام نه از آن ور بام»؛ نباید از مسیر اعتدال بیرون رفت!

متأسفانه یکی از مباحثی که دچار تحریف شده و مورد بازیچه قرار گرفته است، بحث «اعتدلال گرایی» است.

این بحث در جای جای زندگی ما تأثیر دارد، از زندگی روز مره تا عالم سیاست، از مطالب پیش پا افتاده تا معارف بلند دینی، همه و همه دچار این مشکل شده‌اند.

مثلا برخی از مقامات و فضائل ائمه علیهم السلام به عنوان زیاده روی و غلوّ نفی می‌گردد.

در عرصه سیاسی از برخی سیاستها با تعابیر چون رادیکال، میانه رو، سنتی و… یاد می‌شود.

و…

در بحث پوشش هم سخت گیری و شل گیری تخطئه می‌شود.

همه این مباحث مصداق بحث مهم «اعتدال گرایی» است.

جایگاه واقعی بحث «اعتدال گرایی» بحث «الفبای انسانیت دو» و پس از شناخت «رابطه عقلانیت و عدالت» است.

اما به دلیل اهمیت فوق العاده و مصادیق گسترده آن، انشاءالله جداگانه وارد بحث اعتدلال گرایی می‌شویم.

در این جا برای خالی نبودن عریضه چند نقض بر اعتدال گرایی به معنی رایج آن (البته پس از تحریف) نقل می‌کنیم.

مصداق اعتدال گرایی رایج حد وسط است،  نه این ور بام نه آن ور بام. پس برای پرهیز از افراط و تفریط، باید در همه چیز حد وسط را گرفت.

بنا بر این تفسیر از اعتدال گرایی، اگر دو نفر با هم در مقدار بدهی اختلاف داشتند، بدهکار ادعا کند صد هزار تومان بدهکارم، طلبکار ادعا کند صد ملیون طلبکارم. چه باید کرد؟ آیا اعتدال گرایی می‌گوید نه حرف این، نه حرف آن؛ دو ادعا را با هم جمع می‌کنیم، می‌شود صد ملیون و صد هزار تومان، صد ملیون که خیلی زیاد است می‌شود افراط، صد هزار هم که خیلی کم است می‌شود تفریط؛ آن را نصف می‌کنیم، می‌شود  پنجاه ملیون و پنجاه هزار تومان؛ پس بدهکار پنجاه ملیون و پنجاه هزار تومان بدهد!!!

آیا این گونه اعتدال گرایی پذیرفتنی است؟! مسلما خیر. چرا؟ چون صرف ادعا از کسی پذیرفته نیست، چه کم آن چه زیاد آن؛ باید هر کدام دلیل و مدرک مناسب ارایه دهند. اگر ثابت شد که اصلا بدهی در کار نیست، بدهکار یک ریال هم نباید پرداخت نماید و اگر مدرکی به دست آمد که بدهی یک ملیارد است و نه صد ملیون، باید تا ریال آخر آن را از بدهکار گرفت.

در مباحث علمی هم چنین است؛ صرف این که این مطلب غلو است، این مطلب سخت گیری است، این افراط است، این تفریط است که چیزی را عوض نمی‌کند. در بحث علمی باید هر کسی مدرک معتبری دارد، رو کند و بر اساس آن مستند قضاوت نماییم. نتیجه‌ی مستندات معتبر هر چه باشد، باید همگان آن را بپذیرند.

پس صرف اتهام افراط، مبالغه گویی، سخت گیری و…، صدمه‌ای به عقلانیت پوشش نمی‌زند، مگر این که دلیلی مناسب بر نفی آن آورده شود.

یکی از حرفهای رایج، گره زدن پوشش زن به بد دلی، شکاکی و… است. مدعی هم می‌شوند هر که بد دل باشد، در پوشش سخت می‌گیرد و الا دیگران که سخت گیری را ندارند، دچار مشکلی هم نشده‌اند؛ اصلا همه خواهر و برادرند، هیچ جا و هیچ وقت هیچ اتفاق نامناسبی نمی‌افتد!!!

راجع به تعبیر سخت گیری گذشت که در بحث اعتدال گرایی با آن تصفیه حساب می‌کنیم.

اما بد دلی باید توضیح داده شود.

از آن جایی که چند گروه متفاوت این تعبیر را به کار می‌برند، باید هر کدام جداگانه مورد بررسی قرار گیرند.

گروه یکم: بی خبران

مطالب فراوانی است که به دلایلی از مردم پوشیده شده است و یا خود مردم انگیزه واقعی برای رسیدن به آن را ندارند.

از جمله این مطالب چند و چون بحث امنیت اجتماعی است.

در توضیح این مسئله در آغاز باید دو اصطلاح را تفکیک نماییم: امنیت اجتماعی و امنیت روانی اجتماع.

فرق امنیت اجتماعی با امنیت روانی جامعه

بود و نبود امنیت اجتماعی، در گروِ وقوع تعداد حوادث مجرمانه در جامعه است؛ خواه کسی از آن مطلع باشد، یا اصلا کسی از آن اطلاع پیدا نکند. به سخنی دیگر امنیت اجتماعی یک امر واقعی است و نه ناشی از احساس و درک مردم.

اما امنیت روانی جامعه، به احساس افراد نسبت به وضعیت جامعه گره خورده است.

یعنی ممکن است جامعه امنیت قابل قبولی داشته باشد، اما بر اثر برخی از شایعات مردم دچار دلهره و اضطراب بی‌جا گردند. همچنین ممکن است وضعیت امنیت جامعه کاملا قرمز باشد، اما بر اثر بی‌خبری احساس منفی در افراد جامعه پیدا نشود.

از جمله شگردهای رایج مسئولین امنیت جامعه در دنیا، ایجاد امنیت روانی در مردم است هر چند وضعیت امنیت، مطلوب هم نباشد که البته این مسئله کاربرد دوگانه دارد؛ هم می‌شود درست باشد و هم نادرست.

مورد درست آن این است که با در جریان قرار گرفتن مردم، احیانا اجرای وظایف مسؤلین امنیتی دشوارتر می‌گردد. مثلا فرض کنید حادثه‌ای اتفاق افتاده است مسئولین ذی ربط هم می‌توانند به راحتی آن را مدیریت کنند، اما اگر مردم در جریان امر قرار گیرند اطراف محل حادث اجتماع می‌کنند و دسترسی مسؤلین به محل حادثه را دشوار می‌کنند. روشن است که در این صورت مردم بی خبر باشند بهتر است.

اما سوء استفاده از امنیت روانی هم بسیار رواج دارد مثلا سوء مدیریت مسؤلین مربوطه، برخی از کاستی‌ها را به دنبال آورده و امنیت جامعه را مخدوش کرده است روشن است که اطلاع مردم موجب انتقاداتی می‌گردد در این صورت بهترین راه برای فرار از مطالبات مردم بی خبر گذاشتن مردم است.

غرض از این مقدمه این بود که بسیاری از آرامشها، حاصل احساس امنیت است، نه امنیت واقعی.

پس از این مقدمه به اصل مطلب باز گردیم.

رصد کردن آمارها و گزارشات

گفتیم یکی از واکنشها به ضرورت عقلانی پوشش، طرح مسئله بد دلی است.

عمده‌ترین ریشه‌ی این توهم، بی خبری از وضعیت اجتماعی است.

بهترین راهکار برای این گروه، که اکثریت جامعه را تشکیل می‌دهند، مطالعه و بررسی آمار است. با تحقیق بیشتر بسیاری از واقعیات جامعه ملموس می‌گردد.

مطالعه حوادث اجتماعی و جنایی نیز کمک فراوانی به درک این مطالب می‌نماید.

انشاء الله در همین بخش به تدریج مباحث پراکنده‌ای را ارایه می‌کنیم تا با واقعیتهای عینی اجتماع بیشتر آشنا شویم و بدین ترتیب تفاوت ساده لوحی و بی خبری با بد دلی را خواهیم شناخت.

البته در بررسی آمار و اخبار باید توجه داشت که احیانا آمارها و گزارشات با واقعیت فاصله بسیار دارند. متخصصین آمار به این مسئله کاملا آشنا هستند و راهکارهایی را نیز برای رفع این کاستی ارایه می‌دهند که از جمله آنها تخمین فاصله آمار استخراجی با واقعیت خارجی است و افزودن در صد معینی به آمارهای استخراج شده است.

گروه دوم: منطق «انشاء الله بادمجان است»

گروه دیگری که ارتباط امنیت با پوشش را انکار می‌کنند، کسانی هستند که منافع آنها موجب شده است تا خود خواسته چشم خویش را بر واقعیتهای تلخ ببندند.

نقل می‌شود کسی چلو خورشت مرغوبی با بهترین برنج و روغن حیوانی پخت. غذا را ظرف کرد تا بخورد که چشمش به موشی در ظرف غذا افتاد. دید که نمی‌تواند از این غذای لذیذ صرف نظر کند، بلا فاصله چشمش را بست و دم موش را گرفته و آن را در دهان مبارک گذاشت و گفت انشاء الله بادمجان است!!!

از آن جایی که هرج و مرج اجتماعی، بستر مناسبی برای رسیدن به برخی از منافع است و نفی آن به منزله تخته شدن بعضی از دکانها می‌گردد، بعضی از افراد چشم را بر واقعیات عینی جامعه می‌بندند تا دکان منافع حلالشان کساد نگردد!

درمان این گونه افراد نیز چیزی نیست جز قلقک دادن آنها، تا ناچار شوند چشم خود را بر واقعیات بگشایند و به مطالعه آمار و ارقام و حوادث بپردازند.

گروه سوم: زبونان

پست‌تر از گروه پیشین کسانی هستند که در این میدان هیچ منافعی ندارند، بلکه تنها ناموس آنان است که دستخوش تاراج هواسرانان قرار می‌گیرد، اما از آن جایی شهامت و شجاعت لازم برای برخورد با چنین زندگی غیرتمندانه‌ای! را ندارند، تنها چاره را در تسلیم شدن در برابر سوء استفاده از نوامیس‌شان می‌بینند البته با این استدلال که همه چیز رو به راه است و همه خوب و همه جا امن و امان.

گروه چهارم: دام گسترانِ هوسران

آخرین گروه کسانی هستند که بر سفره هوسرانی با ناموس دیگران نشسته‌اند و صد البته سینه چاک یله و رها بودن طعمه‌‌ها و قربانیانشان.

تردیدی نیست که این گروه با هیچ منطق علمی قانع نخواهند شد و هرگز تن به مطالعه و تحقیق نخواهند داد و هیچ گاه آمار و گزارشات را نخواهند پذیرفت. اینان تنها با ادعاهای بی مستندشان تلاش می‌کنند سفره هواسرانیشان همچنان گسترده باشد.

پس از تفکیک گروه‌های متفاوت، از آن جایی که عمده کسانی که پوشش را به بد دلی گره می‌زنند از گروه نخست یعنی بی‌خبران هستند، لازم است بیشتر به توسعه اطلاعات پرداخت تا چشم همگان بر واقعیتهای جامعه گشوده شود.

نقطه مقابل کسانی که پوشش را به بد دلی و شکاکی ارتباط می‌دهند، کسانی هستند که می‌گویند برو دلت را پاک کن، اصل دل پاک است و بقیه حرف است و ظاهر سازی.

این که گفته می‌شود اصل دل است به دو گونه تفسیر می‌شود:

تفسیر نخست این که انسان به چیزی از دل و جان معتقد نباشد، ولی صورت کارهای خود را آراسته کند.

روشن است که این مطلب به معنی نفاق است و اصل آن بسیار نکوهیده است.

اما با این همه در برخی از موارد از جمله رابطه پوشش با امنیت، قضیه فرق می‌کند؛ برای توضیح این مطلب مثلی می‌زنیم.

فرض کنید کسی اعتقاد به میکرب و آلودگی‌های بهداشتی نداشته باشد، اگر چنین شخصی رفتارش مطابق اعتقادش باشد، مسلما با عدم رعایت نکات بهداشتی، خود و دیگران را مبتلا به آلودگی می‌کند و موجب اختلال بهداشت جامعه می‌گردد.

اما اگر چنین شخصی به خاطر چشم این و آن، مسائل بهداشتی را به دقت رعایت کند، تردیدی نیست که در بهداشت فردی دچار مشکل نمی‌شود و بهداشت اجتماعی را نیز مختل نمی‌کند.

بر این اساس با توجه به این که عدم پوشش مناسب موجب اختلال امنیت فردی و اجتماعی گردد، اگر کسی قلبش هم پاک نباشد (یعنی اعتقادی به ضرورت پوشش فراگیر نداشته باشد) ولی به خاطر این و آن ظاهر خود را حفظ کند، از بسیاری جهات دچار مشکل نمی‌شود و امنیت فردی و اجتماعی مخدوش نمی‌گردد، هر چند این عمل ریاکارانه باشد و اعتقادی هم در کار نباشد.

توجیه دوم این که دل باید پاک باشد، این است که منکر ارتباط میان دل و عملکرد ظاهری شویم و بگویی هر چه می‌خواهی بکن، آزادی، تنها دلت باید پاک باشد.

روشن است که رابطه میان دل و کردار یک رابطه دو سویه است:

از یک سو از کوزه همان تراود که در اوست؛

و از سوی دیگر به دست آوردن پاکی دل، بدون کارهای آراسته و پاک امکان پذیر نیست.

در موضوع بحث ما نیز علاوه بر این که پاکی دل با آلودگی ظاهری، محال و نشدنی است، خود این منطق ریشه در آلودگی‌های درونی این گونه افراد دارد. چرا که با مطالعه شیوه و زندگی افراد پاک دل خواهیم دید که آنان به پاکی کردارشان بیشتر می‌پردازند، بر خلاف کسانی که ادعای پاک دلی می‌کند و در عمل سرتاسر آلوده هستند.

ممکن است برخی از پاک دلان! از شدت پاک دلی! فاقد اندیشه لازم باشند؛ از این رو آن چه گذشت برایشان قانع کننده نباشد؛ سخن پایانی با این پاک دلان! این است که اگر کسی با دلی کاملا پاک! دست به مال و ناموس آنان دراز کند! آیا از خود واکنشی نشان نمی‌دهند؟!!!

تا کنون برخی از آن چه که ممکن است در توجیه برهنگی گفته شود عرضه شد، اما سخن پایان نیافته است و این بخش ادامه دارد.

یکی از حرفهایی که ممکن است گفته شود این است که اگر پوششی در کار نباشد (و یا سخت گیری در پوشش نباشد) همگان به برهنگی عادت کرده و دچار حرص و ولع کاذب نخواهند گردید. با خشکیدن حرص کاذب، زمینه بسیاری از جرم و جنایتها نیز بر طرف می‌شود.

نقض

غالب مواردی که از این منطق استفاده می‌شود، نفی پوشش کامل نیست.

اما افراد نادری هم پیدا می‌شوند که در حسرت عالم حیوانات به سر می‌برند که هیچ پوششی ندارند! برخی تا آن جا خردمند! هستند که آدم ابوالبشر و حوا را هم تخطئه می‌کنند که چرا پس از خوردن میوه ممنوعه و ریختن پوشش‌شان، در صدد پوشاندن خود با برگ درختان برآمدند!!!

البته گروه دوم بسیار نادر هستند و اکثریت کسانی که چنین سخن می‌گویند، هرگز تن به برهنگی کامل نمی‌دهند.

اما این پرسش از گروه نخست (کسانی که تن به برهنگی کامل نمی‌دهند)، جا دارد که چرا در صدد عادت به برهنگی کامل برنمی‌آیند تا مشکل از ریشه بخشکد؟!

در واقع این گروه دچار یک بام و دو هوا هستند؛ اگر عادت به در صدی از برهنگی حلال مشاکل است، چرا از برهنگی کامل فرار می‌کنند؟!

از این نقض می‌گذریم و به حل این پرسش می‌پردازیم.

خرابی حساسگرها (سنسورها) یا تغییر خاکریزها

برای درک آسان‌تر پاسخ، مثالی می‌زنیم.

همه ما با ابزار سنجش وزن آشنا هستیم، از ترازوی ساده گرفته یا بازکولهای بزرگ. مجموعه این ابزار برای سنجش جرم اشیاء به کار گرفته می‌شوند. البته با این تفاوت که حساسیت هر نوعی از آنها متناسب با کاربرد ویژه آنهاست.

مثلا ترازوی طلا فروشان از دقت بسیار بالایی بر خوردار است، در حالی که قاپان یک گندم فروش ممکن است نسبت به یکی دو کیلو حساس نباشد.

در هر صورت از حساسیت‌های ویژه هر یک از این ابزار که بگذریم، احیانا پیش می‌آید که بر اثر استفاده نادرست از یک وسیله سنجش وزن، آن وسیله حساسیت مناسب خودش را از دست می‌دهد؛ مثلا اگر با ترازوی معمولی چندین بار کیسه سیمان را وزن کنید، ترازو خراب شده و دیگر از دقت مناسب مغازه خواربار فروشی هم برخوردار نیست.

آیا از دست دادن حساسیت یک ترازو به معنی بی وزنی اجسام است؟! مثلا اگر ترازویی 13 کیلو را ده کیلو نشان می‌دهد به معنی این است که این جسم واقعا ده کیلو وزن دارد؟!

اگر یک گرم طلای خالص را در کفه ترازوی خوار بار فروشی محله بگذارید، و ترازو هیچ واکنشی نشان ندهد، به معنی بی وزنی طلا و در نتیجه بی خاصیتی آن است؟!

هرگز چنین نیست. بلکه وزن هر جسمی همچنان ثابت است و آثار آن پا برجاست، اما ما از آن بی خبریم و احساس ما از واقعیت نادرست است.

مسلما اگر ترازوی یک طلافروش دقت لازم را نداشته باشد، فروشنده ندانسته دچار زیان‌های هنگفتی می‌گردد و وقتی متوجه جریان می‌شود که دیگر کار از کار گذشته است.

همچنین اگر در وسایل سنجش موارد خطرناک مانند اشعه رادیو اکتیو و امثال آن، اگر وسیله سنجش حساسیت خودش را از دست بدهد، به معنی پنهان ماندن موقتی فاجعه است؛ البته روشن است که این پنهانی، گذرا است و وقتی آثار زیان بار این مواد آشکار می‌شود. اما در آن زمان دیگر هیچ کاری نمی‌توان کرد، حتی امکان  بی خبر نگه داشتن مردم هم وجود ندارد.

پس از این مثال به موضوع بحث برمی‌گردیم. مشکل در عدم پوشش تحریک کور غریزه جنسی است که اگر کنترل نشود افسار گسیخته خواهد شد.

آیا با عادت کردن به برهنگی (بر فرضی که این عادت کردن واقعیت داشته باشد)، غریزه جنسی بر طرف می‌شود یا بیشتر تحریک می‌گردد؟!

اگر عادت کردن به برهنگی، به معنی حذف غریزه جنسی باشد، این حرف قابل بررسی است؛ اما اگر غریزه جنسی هم چنان پابرجا باشد و یا حتی بیشتر تحریک شود، چگونه ممکن است با رواج برهنگی به شکلی که عادت همگانی شود، از افسار گسیختگی آن جلوگیری کرد؟!

واقعیت امر این است که ارضای غرایز به شکل کلی، بدون کنترل و مهار آن، همچون آب شور است که هر چه بیشتر مصرف شود عطش انسان بیشتر می‌شود.

یعنی با ارضای مرحله نخست، رفع تشنگی به شکل بسیار موقت احساس می‌شود؛ اما عطش نسبت به مرحله بالاتر آن زنده می‌گردد؛ از این رو بر خلاف تصور ما که با تأمین مرحله نخست آرامش برمی‌گردد، بر عکس تلاش بیشتری برای تأمین مرحله بالاتر آغاز می‌گردد.

مثلا کسی که در مرحله اول قرار دارد، اقدام به چشم چرانی می‌کند؛ اما پس از چشم چرانی، هرگز به آرامش دست نمی‌یابد، بلکه در صدد ارتباط کلامی و…

واقعیت امر این است عادت به محیطِ به اصطلاح باز، هرگز به معنی آرامش جنسی نیست؛ بلکه تنها خاکریزها جا به جا می‌شود. خاکریز اول چشم چرانی است که عملا در محیطهای به اصطلاح باز برداشته شده است، اما خاکریز بعدی همچنان هست با برداشتن خاکریز دوم خاکریز بعدی و بعدی…[1]

جوامع افسار گسیخته چه می‌گوید؟!

آخرین نکته در این مورد، بررسی وضعیت جوامع بی بند و بار است. در این جوامع با وجود این که همگان از کودکی با بی بند و باری بزرگ می‌شوند، اما مشکل امنیت فردی و اجتماعی نه تنها کمتر نشده است که دامنه آن به شکل وحشتناکی رو به رشد است.

اگر عادت به برهنگی چاره ساز بود، جوامع بی بند و بار از امنیت طلایی برخوردار بودند!

این مهم نیز با بررسی اخبار و آمار به خوبی روشن می‌شود.

احیانا گفته می‌شود اگر مردم به حال خودشان گذاشته شوند، بیشتر پوشش را رعایت می‌کنند، تا این که پوشش اجباری باشد.

توجیه هم می‌کنند که انسان بر هر چیزی که از آن باز داشته شود حریص‌تر می‌گردد.

آیا حساسیت زائی ممنوعیت همه جایی است؟!

اگر اندکی به محیط اطراف خود بنگریم، خواهیم دید محیط ما پر از ممنوعیتهاست؛

حرکت از سمت راست ممنوع، سرعت غیر مجاز ممنوع، دزدی ممنوع، آدم کشی ممنوع، تجاوز به حقوق اشخاص ممنوع، رشوه ممنوع، تقلب ممنوع، دریا مواج است شنا ممنوع، احتمال ریزش کوه وجود دارد توقف ممنوع، خطر سقوط نزدیک شدن ممنوع و…

آیا ممنوعیت تنها در مورد برهنگی حساسیت زاست یا شامل همه‌ی موارد می‌گردد؟!

این همان یک بام و دو هواست که ما از آن با تعبیر «تبعیض در عقلانیت» یاد می‌کنیم.

در «نظریه عقلانیت فراگیر» روشن شد که «تبعیض در عقلانیت» زشت‌ترین و خطرناک‌ترین چالش بشر است که باید به درمان آن اندیشید.

حساسیتهای درست و نادرست

در این که احیانا ممنوعیت باعث حساس تر شدن می‌گردد، تردیدی نیست.

اصلا راه مقابله با برخی از خطرها، بر انگیختن حساسیتهاست.

مثلا یکی از راههای مقابله با بیماری‌های خاص، جدی گرفتن آن است و جدی گرفتن آن با ایجاد حساسیتهای لازم به دست می‌آید و…

پس اصل ایجاد حساسیت و حساسیت پیدا کردن منفی نیست تا بخواهیم از اساس با آن مخالف باشیم.

سخن در شیوه ایجاد حساسیت است.

توضیح این که بسیار از کودکان ما در معرض خطرات فردی و اجتماعی گوناگونی هستند. البته برای در امان بودن افراد از این خطرات، نیازمند آگاهی‌های لازم هستند.

اما مشکل اینجاست که احیانا این آگاهی بخشی آن چنان بی سلیقه انجام می‌شود که خفته را بیدار می‌کند و خود آگاهی موجب می‌شود فرد در صدد تجربه جرم و جنایت برآید.

روشن است که شیوه غلط در آگاهی دادن، یا شکل ممنوعیت خود، یکی از معضلاتی است که در همه‌ی جای جامعه ما به چشم می‌خورد و اثرات سوء جبران ناپذیری هم دارد.

اما با این همه نه تنها هیچ کسی با اصل آگاه کردن مخالف نیست، بلکه پیوسته در جست و جوی روش‌های بهتر و گسترده‌تر هستیم.

پرسش این جاست که چرا اثرات شیوه نادرست در آگاهی دادن، موجب تخطئه آگاهی نمی‌گردد، اما بار شیوه‌های نادرست ممنوعیت، به حساب لزوم پوشش زنان گذاشته می‌شود؟!

در هر صورت نادرستی شیوه‌ها چیزی نیست که کسی منکر آن شود؛ بلکه درد بسیاری از آگاهان هم این است که متولیان این امور شایستگی لازم را ندارند و احیانا به جای درمان درد را افزایش می‌دهند.

اگر توفیق نصیب گردد در بخش «چه باید کرد؟» به بررسی شیوه‌ها خواهیم پرداخت. انشاء الله.

تا کنون روشن شد که اصل ممنوعیت برهنگی کاملا عقلانی است، اما تحقق این امر عقلانی نیز، نیازمند به کار گیری شیوه‌های عقلانی است.

شاید شما هم شنیده باشید که احیانا گفته می‌شود «آقا تو که ریش گذاشته‌ای دیگر چرا این کار را می‌کنی؟!»

همین مسئله در مورد حجاب هم گفته می‌شود که «خانم تو که چادر داری دیگر چرا چنینی و چنانی؟!» «چادر نداشته باشی اما تهمت نزنی، چادر نداشته باشی به کسی ظلم نکنی و…»

در این منطق گویا مثلا ریش گذاشتن یا رعایت حجاب، به معنی «پاکی از هر گناه یا التزام به تمامی کارهای خوب است».

البته کسی منکر این نیست که اگر همه خوبی‌ها با هم باشند، بسیار عالی است و کسی هم منکر این نیست که یک کار خوب، مجوز برای ارتکاب بدی‌ها نمی‌شود و کسی منکر نیست که…

بله اگر یک کار خوب دکان و دستگاه باشد برای ریاکاری و سوء استفاده از حسن نظر مردم، این خیلی بد است و حتی اگر عملی عبادی باشد، عملش هم باطل است.

مثل این که به مکه برود و حاجی شود به قصد این که اعتبارش در بازار بیشتر شود تا بتواند با این اعتبار مردم را بدوشد و حق آنان را ضایع کند. این خیلی خیلی بد است حجش هم باطل است.

ولی اگر کسی واقعا به خاطر خدا حج برود، اما سایر کارهایش سر و سامان چندانی ندارد، دیگر بدی‌هایش حج او را باطل نمی‌کند، مگر در بعضی اعمال که شرایط خاصی داشته باشند.

در هر صورت اگر کسی یک امر مثبت را رعایت کرد، نه به معنی عصمت و پاکی مطلق است و نه به معنی این که تمامی کارهای بدش با یک کار خوب قابل توجیه است. حجاب هم از این امر مستثنا نیست.

در این گونه موارد باید تلاش کرد با تقدیر و احترام بیشتر از یک کار خوب، راه سایر کارهای خوب را هموارتر نماییم، نه این که همین یک کار خوب او را هم از او بستانیم.

با این همه سخن از عقلانیت پوشش است و عقلانیت پوشش با این گونه سخنان مخدوش نمی‌شود. حتی می‌توان گفت این گونه سخن گفتن، خود یک نوع فرار از عقلانیت است.

احیانا دیده می‌شوند خانواده‌های محترمی که در محیط بدون پوشش زندگی کرده‌اند، اما وقار و متانت اجتماعی قابل تحسینی دارند.

از سوی دیگر اندک نیستند کسانی که مثلا چادر به سر می‌کنند، اما بسیار سبک سر و بی‌جنبه هستند.
این دو گانگی موجب شده است که در نقش پوشش تردید ایجاد شود.

مثلا گفته می‌شود اگر حجاب کافی است، رفتارهای نامناسب برخی از چادری‌ها را چه باید کرد؟! و اگر وقار و متانت اجتماعی بدون پوشش کامل امکان دارد، پوشش چه لزومی دارد؟!

باید توجه داشت که مقصود از حجاب صرف داشتن چادر یا… نیست؛ بلکه پوششی است که حافظ امنیت فردی و اجتماعی افراد باشد. البته پوشش برتر کدام است خود مطلبی است که جداگانه باید بررسی شود.

در هر صورت اگر کسی پوشش داشته باشد، ولی رفتارش به گونه‌ای باشد که نتیجه معکوس از پوشش را داشته باشد، مسلما چنین پوششی مقصود نیست؛ بلکه مقصود این است که لازم است آن چه در امنیت فردی و اجتماعی فرد دخالت دارد، رعایت شود، چه از منظر پوشش و چه از منظر سایر حرکتها و رفتارها.

از سوی دیگر وقار و متانت اجتماعی بسیار مثبت و ارزش‌مند است و خود موجب بیمه شدن فرد از بسیاری از آفتهای اجتماعی و فردی می‌شود. اما با این همه، باز هم نقش پوشش در امنیت فردی و اجتماعی برای این گونه افراد قابل انکار نیست؛ به این معنی که اگر خانمِ با شخصیتی بدون پوشش مناسب وارد اجتماع شود، هر چند از ناحیه‌ی رفتار این خانم، بسیاری از مشکلات به وجود نمی‌آید، اما ممکن است پوشش او، موجب می‌شود که دیگران امنیت او را مختل نمایند.

دیده شده است که برخی از مذهبی‌ها، فرزندان ناشایستی تحویل جامعه داده‌اند. همین مسئله چاقوی برخی را دسته کرده است که اگر مذهبی بودن حلال مشکل است، چرا مذهبی‌ها، بچه‌های آن چنانی دارند؟!

البته بحث عقلانیت پوشش، ارتباطی به مذهبی بودن یا مذهبی نبودن ندارد، بلکه به جنبه‌های عقلانی پوشش زن می‌نگرد؛ از این رو این نگاه ربطی به بحث ندارد.

اما باز هم در فصلهای آنیده به این نگاه می‌پردازیم.

فقدان تربیت جامع

تربیت فرزند سالم، نیازمند عناصر بسیار متنوع است.

ممکن است کسی برخی از عناصر را به دقت رعایت کند، اما آگاهانه یا ناآگاهانه برخی دیگر را رعایت نکند. روشن است که در این صورت نتیجه مثبت نخواهد گرفت.

مثلا بدن سالم، نیازمند ورزش مناسب، غذای مناسب، بهداشت مناسب و… است. اگر کسی یک جنبه آن را به خوبی رعایت کند و از سایر ابعاد غافل شود، در این صورت از بدن کاملا سالم هم خبری نخواهد بود. مثلا ناسالم بودن ناشی از تغذیه نادرست، هرگز به معنی بد بودن رعایت بهداشت نخواهد بود.

در تربیت فرزند سالم نیز چنین است رعایت یک بُعد کافی نیست. بلکه لازم است بقیه ابعاد تربیتی هم رعایت شود.

حال اگر خانواده‌ای که پوشش را رعایت می‌کند، اما بر اثر کاستی در سایر جهات تربیتی، فرزندان مشکل‌دار تحویل داده، آیا می‌توان ناسالمی فرزندان را به حساب پوشش گذاشت؟!

روش‌های نادرست

مذهبی بودن، هرگز به معنی درستی تمامی روش‌های آنان در زندگی نیست. جه بسا خانواده‌های مذهبی که روش‌های بسیار نادرستی را به کار می‌بندند و چه بسا غیر متدینینی که برخی از روشهای زندگی آنان کاملا درست است.

روشن است که خانواده‌های مذهبی که از شیوه‌های نادرست استفاده می‌کنند، نه خود نتیجه مطلوب را می‌گیرند و نه آبروی دستگاه دین را به جا می‌گذارند.

در هر صورت پرورش‌های شکست خورده بر اثر شیوه‌های نادرست، دلیل این نمی‌شود که ما در پوشش و سایر موارد خردمندانه عمل نکنیم.

دیده شده است که برخی از مذهبی‌ها، فرزندان ناشایستی تحویل جامعه داده‌اند. همین مسئله چاقوی برخی را دسته کرده است که اگر مذهبی بودن حلال مشکل است، چرا مذهبی‌ها، بچه‌های آن چنانی دارند؟!

البته بحث عقلانیت پوشش، ارتباطی به مذهبی بودن یا مذهبی نبودن ندارد، بلکه به جنبه‌های عقلانی پوشش زن می‌نگرد؛ از این رو این نگاه ربطی به بحث ندارد.

اما باز هم در فصلهای آنیده به این نگاه می‌پردازیم.

فقدان تربیت جامع

تربیت فرزند سالم، نیازمند عناصر بسیار متنوع است.

ممکن است کسی برخی از عناصر را به دقت رعایت کند، اما آگاهانه یا ناآگاهانه برخی دیگر را رعایت نکند. روشن است که در این صورت نتیجه مثبت نخواهد گرفت.

مثلا بدن سالم، نیازمند ورزش مناسب، غذای مناسب، بهداشت مناسب و… است. اگر کسی یک جنبه آن را به خوبی رعایت کند و از سایر ابعاد غافل شود، در این صورت از بدن کاملا سالم هم خبری نخواهد بود. مثلا ناسالم بودن ناشی از تغذیه نادرست، هرگز به معنی بد بودن رعایت بهداشت نخواهد بود.

در تربیت فرزند سالم نیز چنین است رعایت یک بُعد کافی نیست. بلکه لازم است بقیه ابعاد تربیتی هم رعایت شود.

حال اگر خانواده‌ای که پوشش را رعایت می‌کند، اما بر اثر کاستی در سایر جهات تربیتی، فرزندان مشکل‌دار تحویل داده، آیا می‌توان ناسالمی فرزندان را به حساب پوشش گذاشت؟!

روش‌های نادرست

مذهبی بودن، هرگز به معنی درستی تمامی روش‌های آنان در زندگی نیست. جه بسا خانواده‌های مذهبی که روش‌های بسیار نادرستی را به کار می‌بندند و چه بسا غیر متدینینی که برخی از روشهای زندگی آنان کاملا درست است.

روشن است که خانواده‌های مذهبی که از شیوه‌های نادرست استفاده می‌کنند، نه خود نتیجه مطلوب را می‌گیرند و نه آبروی دستگاه دین را به جا می‌گذارند.

در هر صورت پرورش‌های شکست خورده بر اثر شیوه‌های نادرست، دلیل این نمی‌شود که ما در پوشش و سایر موارد خردمندانه عمل نکنیم.

دیده شده است که برخی از مذهبی‌ها، فرزندان ناشایستی تحویل جامعه داده‌اند. همین مسئله چاقوی برخی را دسته کرده است که اگر مذهبی بودن حلال مشکل است، چرا مذهبی‌ها، بچه‌های آن چنانی دارند؟!

البته بحث عقلانیت پوشش، ارتباطی به مذهبی بودن یا مذهبی نبودن ندارد، بلکه به جنبه‌های عقلانی پوشش زن می‌نگرد؛ از این رو این نگاه ربطی به بحث ندارد.

اما باز هم در فصلهای آنیده به این نگاه می‌پردازیم.

فقدان تربیت جامع

تربیت فرزند سالم، نیازمند عناصر بسیار متنوع است.

ممکن است کسی برخی از عناصر را به دقت رعایت کند، اما آگاهانه یا ناآگاهانه برخی دیگر را رعایت نکند. روشن است که در این صورت نتیجه مثبت نخواهد گرفت.

مثلا بدن سالم، نیازمند ورزش مناسب، غذای مناسب، بهداشت مناسب و… است. اگر کسی یک جنبه آن را به خوبی رعایت کند و از سایر ابعاد غافل شود، در این صورت از بدن کاملا سالم هم خبری نخواهد بود. مثلا ناسالم بودن ناشی از تغذیه نادرست، هرگز به معنی بد بودن رعایت بهداشت نخواهد بود.

در تربیت فرزند سالم نیز چنین است رعایت یک بُعد کافی نیست. بلکه لازم است بقیه ابعاد تربیتی هم رعایت شود.

حال اگر خانواده‌ای که پوشش را رعایت می‌کند، اما بر اثر کاستی در سایر جهات تربیتی، فرزندان مشکل‌دار تحویل داده، آیا می‌توان ناسالمی فرزندان را به حساب پوشش گذاشت؟!

روش‌های نادرست

مذهبی بودن، هرگز به معنی درستی تمامی روش‌های آنان در زندگی نیست. جه بسا خانواده‌های مذهبی که روش‌های بسیار نادرستی را به کار می‌بندند و چه بسا غیر متدینینی که برخی از روشهای زندگی آنان کاملا درست است.

روشن است که خانواده‌های مذهبی که از شیوه‌های نادرست استفاده می‌کنند، نه خود نتیجه مطلوب را می‌گیرند و نه آبروی دستگاه دین را به جا می‌گذارند.

در هر صورت پرورش‌های شکست خورده بر اثر شیوه‌های نادرست، دلیل این نمی‌شود که ما در پوشش و سایر موارد خردمندانه عمل نکنیم.

دیده شده است که برخی از مذهبی‌ها، فرزندان ناشایستی تحویل جامعه داده‌اند. همین مسئله چاقوی برخی را دسته کرده است که اگر مذهبی بودن حلال مشکل است، چرا مذهبی‌ها، بچه‌های آن چنانی دارند؟!

البته بحث عقلانیت پوشش، ارتباطی به مذهبی بودن یا مذهبی نبودن ندارد، بلکه به جنبه‌های عقلانی پوشش زن می‌نگرد؛ از این رو این نگاه ربطی به بحث ندارد.

اما باز هم در فصلهای آنیده به این نگاه می‌پردازیم.

فقدان تربیت جامع

تربیت فرزند سالم، نیازمند عناصر بسیار متنوع است.

ممکن است کسی برخی از عناصر را به دقت رعایت کند، اما آگاهانه یا ناآگاهانه برخی دیگر را رعایت نکند. روشن است که در این صورت نتیجه مثبت نخواهد گرفت.

مثلا بدن سالم، نیازمند ورزش مناسب، غذای مناسب، بهداشت مناسب و… است. اگر کسی یک جنبه آن را به خوبی رعایت کند و از سایر ابعاد غافل شود، در این صورت از بدن کاملا سالم هم خبری نخواهد بود. مثلا ناسالم بودن ناشی از تغذیه نادرست، هرگز به معنی بد بودن رعایت بهداشت نخواهد بود.

در تربیت فرزند سالم نیز چنین است رعایت یک بُعد کافی نیست. بلکه لازم است بقیه ابعاد تربیتی هم رعایت شود.

حال اگر خانواده‌ای که پوشش را رعایت می‌کند، اما بر اثر کاستی در سایر جهات تربیتی، فرزندان مشکل‌دار تحویل داده، آیا می‌توان ناسالمی فرزندان را به حساب پوشش گذاشت؟!

روش‌های نادرست

مذهبی بودن، هرگز به معنی درستی تمامی روش‌های آنان در زندگی نیست. جه بسا خانواده‌های مذهبی که روش‌های بسیار نادرستی را به کار می‌بندند و چه بسا غیر متدینینی که برخی از روشهای زندگی آنان کاملا درست است.

روشن است که خانواده‌های مذهبی که از شیوه‌های نادرست استفاده می‌کنند، نه خود نتیجه مطلوب را می‌گیرند و نه آبروی دستگاه دین را به جا می‌گذارند.

در هر صورت پرورش‌های شکست خورده بر اثر شیوه‌های نادرست، دلیل این نمی‌شود که ما در پوشش و سایر موارد خردمندانه عمل نکنیم.